Qo'shiq kuylash jarayonida o'quvchilarda nafosat tarbiyasini shakllantirishning o'ziga hos hususiyatlari mavzusida tajriba – sinov ishlarini o'tkazish

Download 56.12 Kb.
bet	10/12
Sana	15.02.2022
Hajmi	56.12 Kb.
	#17562

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Bog'liq
abduraxmon kurs ishi metodika 1

Qo'shiq kuylash jarayonida o'quvchilarda nafosat tarbiyasini shakllantirishning o'ziga hos hususiyatlari mavzusida tajriba – sinov ishlarini o'tkazish.
III.1. Ozbekiston kompozitorlarini bolalar qo’shiqchilik san’atini rivojlantirishga qo’shgan hissasi.
Hozirgi kunda jamiyatimizni eng muhim vazifalaridan barkamol shaxsni tarbiyalshdan iboratdir. Prizentimiz takidlaganidek “ biz halqimizning dunyoda hech kimdan kam bo‟lmasligi, farzandlarimizni bizdan ko‟ra kuchli, bilimli , don ova albatta baxtli bo‟lib yashashi uchun bor kuch va imkoniyatlarimizni safarbar etayotgan ekanmiz, bu borada ma‟naviy tarbiya masalasi, hech shubxasiz beqiyos ahamiyat kasb etadi”. ( I. A. Karimov “ Yuksak ma‟naviyat yengilmas kuch” T.
Ma‟naviyat 2008 yil 4 bob ) O‟sib kelayotgan yosh avlodni ma‟naviy ongini yuksaltirishda istedodni har tomonlama komol toptirishda kompozitorlar yaratgan bolalar uchun musiqalarini axamiyati katta. Musiqa yosh avlod tarbiyasida salmoqli ahamiyatga ega bo‟lib, u sexrli kuy va ohanglar ajib tuyg‟ular hissiy kechilmalar olamini yaratadi. Prizidentimiz 2008-yil 7-yanvardagi “ Bolalar musiqa va san‟at maktablarini moddiy texnika bazasini mustaxkamlash va ular faoliyatini yanada yaxshilash bo‟yicha 2009- 2014 yillarga moljallangan”. Davlat dasturlarini tayyorlash chora tadbirlarito‟g‟risidagi 2908 sonli farmoishi “ Barkamol avlod yili Davlat dasturi ham O‟zbekiston Respublikasi Davlat maslahatchisi hizmati va vazirlar maxkamasi ta‟limidir. Sog‟liqni sqlash ijtimoiy muhovaza axborot tizimlari va telekamunikatsiyalar kampleksining 2010 – yil 17 – martida qo‟shma yeg‟ilish bayonida ( I. A. Karimov “ Yuksak ma‟naviyat yengilmas kuch “ T. Ma‟naviyat 2008 – yil 4 – bob ).
Belgilangan vazifalar asosida fan yo‟nalishlari qatorida musiqa madaniyati fanidan uzviylashtirilgan o‟quv dasturlarini amalda joriy etilishi o‟quvci yoshlarimizni musiqiy istedodi va salohiyatini yanada o‟stirishga keng imkoniyatlar ochib berdi. Ushbu oily maqsadlarni hayotga joriy etish uchun
Respublikamizda turli tuman tadbirlar, tanlovlar o‟tkazildi. “O‟zbekiston Vatanim manim” qo‟shiqlar bayrami to‟g‟risida 1996 – yil. “ Yagonasan muqaddas Vatan “ 2009 –yil ko‟rik tanlovi SamarqandSharq taronalari halqaro musiqiy festivali 1997
– yildan boshlab “ Alpomish “ dostoning 1000 yilligi ( Navroz ) qo‟shiq tanlovi, Amir Temur, Mirzo Ulug‟bek , Imom Al Buxoriy, Al Farg‟oniy kabi buyuk ajdodlarimizni tavalludlariga bag‟ishlangan shonli sanalar keng nishonlanadi. “ Ofaring “ ,“ Ona zamin yulduzlari “ , “ Nixol “ kabi o‟zbek milliy Estrada san‟ati tanlovlari o‟quvchilar uchun, “ Yangi avlod”, “ Kelajak ovozi” kabi tadbirlar fikrimiz dalilidir. Musiqa madaniyati darslari uchun katta axamiyatga ega . Musiqa ma‟daniyati darslari ixtidorli o‟quvchilarni tanglashning asosi hisoblanadi. Dars jarayonida o‟qituvchilar ovozini kuzatib, iqtidorli, ovozi jarandor bolalarni to‟garaklarga jalb etadi. Darsdan keyin ular bilan ishlab ovoz apparatini shakllantiradi. D.T.S dasturi asosida berilgan qo‟shiqlar ularni ma‟naviy va xloqiy tarbiyasini har tomolama komol toptirib musiqaga bo‟lgan qiziqishini yanada oshiradi. Kompozitorlarimiz tomonidan yaratilgan mustaqillik davridagi kuy va qo‟shiqlar, dastur, darslik, oo‟quv qollanmalar, qo‟shiqlar toplamidagi asarlar, bollar ovoz diapozoni, yoshi, bayramlar, tabiyat, ona vatan haqidagi qo‟shiqlar va tinglash uchun asarlar, o‟quvchilarni dunyo qarashini boyitib, “ Musiqa “faniga qiziqishini yanada oshiradi. Musiqa ta‟limining dastlab shakllanishiga hissa qo‟shgan kompozitorlarimiz : Fattax Nazarov, Mutal Burxonov, Komil Kenjayev,
Karim Abdullaev, Muxtor Ashrafiy, Sobir Boboev, To‟lqin Toshmatov, Ikrom
Akbarov, Ilyos Akbarov, Doni Zokirov, Shermat Yormatov, Salamon Yudakov,
To‟xtasin Jalilovlar, Soniya Abramova bolalar musiqasini shakkillantrishga asos solganlar. Mustaqillik yillarida esa bollar uchun qo‟shiqchilik san‟atini rivojlantirgan kompozitorlardan quyidagilarni aytish mumkin: Nozim Norxojaev, Rusatm Abdullaev, X. Xakimov, Dilorom Omonullaeva, Farxod alimov, Avaz Mansurov, Muhammad Otajonov, Raxmatjon Tursunovlardir. Bunday musiqa yaratuvchi ijodkorlar odatta kanservatoriyada maxsus ta‟lim olgan bo‟lib
“Kompozitor” nomini olishadi.
3.2 Musiqa darslarida o‟quvchilarga qo‟shiq kuylash jarayonida nafosat tarbiyasini shakillantirish mavzusida tajriba – sinov ishlarini o‟tkazish.
Barkamol avlod tarbiyasi masalasi murakkab jarayon bo‟lib u shaxsni har tomonlama rivojlantirish voyaga yetkazishni talab etadi.
Pedagogika amaliyotlarida bizda asosiy kasbiy malaka va konikmalar jarayoni kechadi. Bu davrda biz o‟quvchilarni qo‟shiq kuylash ma‟daniyati va qoidalariga musiqa tinglash jarayonida, musiqani idrok qilish va taxlil qilishga o‟rgattik. O‟quvchilarni musiqadan ma‟naviy ozuqa olishiga, kuylagan qo‟shiqlarida vatanga muhabbat, tabiyatga muhammat, kattalarga hurmat, milliy g‟urur, milliy iftihor tuyg‟ularini shakllantirishiga harakat qildik. Musiqa madaniyati darslarini samarali o‟tishida biz jixozlagan honalarda, kompyuter, slayt, pionino, rubob, dutor, doira, ko‟rgazmali qurollar, rasmlardan foydalandik. O‟quvchilarning fiziolagik , psixiolagagik husuiyatlatlarini o‟rganib , ularni ovoz diopozoni, yoshi, qo‟shiqlarini murakkabligiga ikki ovozli qo‟shiqlar o‟rgattik. Har bir qo‟shiq mazmunan o‟quvchilarga, tushunarli , kuylash uchun unga qiyinchiliklarga ega emas ularning yoshiga mos bo‟lib nafosat tarbiyasini shakllantirishiga yordam beradigan qo‟shiqlarni tanladik. Biz darslarga tayyorgarlik qilib o‟z oldimizga qo‟yilgan maqsad va vazifalarga harakat qildik. O‟quvchilar bilan do‟stlashdik, sinfdan tashqari to‟garaklar tashkil etib ( xor – vakal ) tadbirlar o‟tkazdik. Qo‟shiq kuylash , musiqa tinglash orqali bolalarni ichki his tuyg‟ularini rivojlantirishga harakat qilib o‟z maqsadimizga erishdik. O‟quvchilarni qo‟shiq kuylashga o‟rgatish asosan musiqa madaniyati darslarida amalgam oshiriladi. Qo‟shiq kuylash, kuylovchiga faqat nafosat zavqini bermasdan balki eshitish qobiliyati, to‟g‟ri nafas olish, tallaffuz qilish, sof intonatsiyada kuylash kabi malakalarni shakllantiradi. Qo‟shiqni o‟z o‟rni ,o‟z vazifasi mavjud, chunki qo‟shiqni o‟quvchilar o‟zlari ijro etadilar va undan yashashga, mexnat qilishga, go‟zallik yaratish va go‟zallikni qadrlashga o‟rganadilar. Kuylovchida go‟zallik tuyg‟usini taraqiy etmay turib, manaviy va nafosat tarbiyasini shakllantirib bo‟lmaydi. Musiqa, qo‟shiq ana shunday nozik tuyg‟ularni shakllantirish bilan tarbiyalashni qudratli vositalardan bir. Prizidentimiz I.A,
Karimov o‟zining “ Yuksak manaviyat yengilmas kuch “ asarlarida shunday deydilar “ Agar insonni qulog‟i yengil – yalpi, tumtaroq ohanglarda o‟rganib qolsa bora bora uning badiiy didi, musiqa madaniyati pasayib ketisi uning manaviy alamini sohta tushunchalar egallab olishi hech gap emas. Ohir oqibatta bunday odam “ Shoshmaqom “ singari milliy merosimizni noyob durdonalarini ham Motsert, Bedxoven, Bax, Chaykovskiy kabi dunyo tan olgan buyuk kompozitorlarni asarlarini ham tushunish qiyin bo‟ladi “ deb aytganlar. Shuning uchun biz o‟quvchilarga Sh.Yormatovni “ Oy Vatanim “, N. Norhojayevni “ Salom bergan bolalar “, K. Kenjayevning “ Biz tinchlikni istaymiz “, D . Omonullayeva “ Nisholda “, A. Mansurovning “ Quvnoq bolalar “ kabi asarlarini o‟rgatishimiz kerak bo‟ladi. Men pedagogic amaliyot davrida maktabda o‟tgazilgan sinov ishlaridan dars ishlanmalarini etiboringizga havola qilmoqchiman.

Download 56.12 Kb.

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Download 56.12 Kb.