|
Mavzu: Xalq hunarmandchiligida foydalanayotgan nodir
|
| bet | 2/2 | | Sana | 31.05.2024 | | Hajmi | 0,8 Mb. | | #258163 |
Bog'liq “Quroqchilik” san’ati. Tikiladigan “Quroq” buyumiga eskiz chizish va shablonlar tayyorlash.Dars o’tkazish vaqti:
- 90 daqiqa.
Baholash:
- rag’batlantirish, 5 balli tizim asosida baholash.
Dars bosqichlari va vaqt taqsimoti:
Ishning nomi
|
Bajariladigan ish nomi
|
Vaqt
|
1-bosqich Tashkiliy qism
|
o’quvchilar bilan salomlashish
davomatni aniqlash
darsga tayyorgarlik ko’rish
|
3 daqiqa
|
2-bosqich
Guruhlarda ishlash.
|
O’quvchilarni guruhlarga bo’lish, Klaster, “O’tkir zexnlilar” o’yini
|
10 daqiqa
|
3-bosqich
Yangi mavzu bayoni.
|
Yangi mavzu e’lon qilinadi, sinf taxtasiga yoziladi. Yangi mavzu bo’yicha tushuncha beriladi.
|
15 daqiqa
|
4-bosqich.
Yangi mavzuni mustaxkamlash
|
Guruhlarga tarqatma materiallar beriladi, tarqatma materiallarda yangi mavzuga oid savollarga o’quvchilar javoblar berdilar.
|
12 daqiqa
|
5-bosqich.
Darsni yakunlash va baholash
|
Dars yakuniga ko’ra guruhlarning faolligiga o’rin beriladi va yaxshi faol ishtorik etgan o’quvchilar 5 balli tizim asosida baholanadi.
|
3 daqiqa
|
6-bosqich.
Uyga vazifa
|
O’quvchilar uylarida quroqcilik usulida tikilgan buyumlarni borligini aniqlash, quroq tikish uchun gazlama qiyqimlarini olib kelish.
|
2 daqiqa
|
Darsning borishi.
I. Tashkiliy qism:
- o’quvchilar bilan salomlashish;
- davomatni aniqlash;
- darsga tayyorgarlik ko’rish;
Sinf o’quvchilarini ikki guruhga bo’lish va tanishtirish.
1 guruh – Zardo’zlar
2 guruh – Kashtachi qizlar
1 shart.
Xalq hunarmandchiligi turlarini belgilangan vaqt davomida yozib berish.
Naqqoshlik, ganchkorlik, zargarlik, yog’och o’ymakorligi, metal o’ymakorligi, kashtaxhilik, zardo’zlik, pazandachilik, do’ppichilik, kulolchlik, kosipchilik, maxsido’zlik, temirchilik, pichoqchilik, misgarlik, ignasozlik, haykaltaroshlik, sartaroshlik va boshqalar.
2 shart.
Hunarmandlar tomonidan ishlab chiqarilayotgan buyumlarni klaster usulida ifodalash.
Zardevor
Zarkovush
Do’ppi
ZARDO’ZLIK
Yilpig’ich
Ko’zoynak g’ilofi
Chopon
So’zana
Yostiq
Kirpech
KASHTACHILIK
Taqmontosh
Choychab
Dorpech
3 shart.
O’quvchilar zexnini sinash.
Ushbu belgilardan foydalanib o’quvchilar yashiringan xalq maqolini topadilar.
T/r
|
Harf
|
Belgi
|
T/r
|
Harf
|
Belgi
|
|
1
|
A
|
|
16
|
Q
|
|
|
2
|
B
|
|
17
|
R
|
|
|
3
|
D
|
|
18
|
S
|
|
|
4
|
E
|
|
19
|
T
|
|
|
5
|
F
|
|
20
|
U
|
|
|
6
|
G
|
|
21
|
V
|
|
|
7
|
H
|
|
22
|
X
|
|
|
8
|
I
|
|
23
|
Y
|
|
|
9
|
J
|
|
24
|
Z
|
|
|
10
|
K
|
|
25
|
CH
|
|
|
11
|
L
|
|
26
|
SH
|
|
|
12
|
M
|
|
27
|
NG
|
|
|
13
|
N
|
|
28
|
O'
|
|
|
14
|
O
|
|
29
|
G'
|
|
|
15
|
P
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mehnatdan kelsa boylik, turmush bo’lar chiroylik
T/r
|
Harf
|
Belgi
|
T/r
|
Harf
|
Belgi
|
1
|
A
|
|
16
|
Q
|
|
2
|
B
|
|
17
|
R
|
|
3
|
D
|
|
18
|
S
|
|
4
|
E
|
|
19
|
T
|
|
5
|
F
|
|
20
|
U
|
|
6
|
G
|
|
21
|
V
|
|
7
|
H
|
|
22
|
X
|
|
8
|
I
|
|
23
|
Y
|
|
9
|
J
|
|
24
|
Z
|
|
10
|
K
|
|
25
|
CH
|
|
11
|
L
|
|
26
|
SH
|
|
12
|
M
|
|
27
|
NG
|
|
13
|
N
|
|
28
|
O'
|
|
14
|
O
|
|
29
|
G'
|
|
15
|
P
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Mehnat bilan topganing, qandu asal totgang
III. Yangi mavzu bayoni.
Reja:
Quroqchilik haqida ummumiy ma’lumot. Uning tarixi, usullari, kerakli ish qurollari.
Tikiladigan “Quroq” buyumiga eskiz chizish va shablonlar tayorlash.
Quroqchilik- xalq hunarmandchiligining qadimiy va keng tarqalgan turlaridan biri hisoblanadi. Mehnat ta’limi darsida o’quvchilarda badiy didni o’stirish, sabr toqatlilik hislatlarini shakillantirish, ularga o’lchash-rejalash va gazlama bo’laklarini o’zaro muvofiq joylashtirishni hamda tejamkorlikka o’rgatishning muhum yo’llaridan biri quroqchilik ishlarini o’rgatishdir.
Milliy quroqchilik san’ati-o’lmas san’atlardan biri. San’atning bu turi bundan keyin ham davom etib keladi. Qadimda bu san’at turi momolarimizning eng sevimli ishlaridan biri bo’lgan. Bu san’at bilan ular o’z uylarini ajoyib qadimiy dizayn asosida bezatishgan. To’y-hashamlar uchun, yani qiz uzatib, o’g’il uylantirmoqchi bo’lsalar ular quroq ko’rpacha, yostiqlar va xar xil quroq bezaklar tikishgan. Bu ishlar bilan ular keyinchalik avlodlarga shu quroqchilik san’atini meros qilib qoldirishgan. Har bir quroq buyumidagi naqsh o’z ma’nosiga ega bo’lgan.
Quroqchilikda aylana, uchburcha, to’rtburchak va boshqa ko’p burchak kabi giyometrik shakilga keltirilgan gazlama bo’laklari ishlatiladi. Uchburchaklik naqishlarni bajarishda teng yonli uchburchaklar birlasjhtiriladi, masalan, kvadrat ichida kvadrat. Ishni bajarish ketma ketligi rasmda raqamlar bilan ko’rsatilghan. Avval ichki kvadrat tikib olinadi. So’rngra uning yon tomonlariga 4 uchburchak tikiladi.
Hosil bo’lgan kvadratning atroflari qirqib to’g’irlanadi, so’ngra keyingi uchburchak tikiladi va hokazo. O’z navbatida uchburchak ikki uchburchakdan ham iborat bo’lishi mumkin. Naqsh yanada ifodaliroq ko’rinishi uchun kvadratni och va to’q ranglar bilan almashtirib bajarish kerak.
Tegirmon naqshi. Buning uchun avval ikkita uchburchakda dioganali bo’yicha birlashtirilgan to’rtta kvadrat tayorlanadi. So’ngra bu kvadratlar ikkitadan tikilib, keyin hammasi birlashtiriladi. Bunda ranglar uyg’unligi (kontrastligi) ga e’tibor berish zarur.
Yulduzcha shaklini bajarish ketma-ketligi rasmda raqamlaqr bilan ko’rsatilgan. Avval markazdagi kvadrat tayyorlab olinadi. Bu kvadrat yaxlit yoki uchburchaklardan yig’ilgan bo’lishi mumkun so’ngra birinchi va ikkinchi ko’rinishlar bajariladi va markazga birlashtiriladi. So’ngra uchinchi, to’rtinchi ko’rinishlar bajariladi va birlashtirilgan to’g’ri to’rtburchakka tikiladi. Har bir bajarilgan ishdan keyin choklarni dazmonlash kerak, aks holda tikilayotgan qiyqim cho’zilib qolishi yoki notekis tikilishi mumkin. Bu ishda qiyqimdan tashqari karton, metal yoki plastmasadan tayyorlangan andozalar, chizg’ich, igna, o’tkir qaychi kerak. Buyumning eskizi avval masshtab qog’oziga chiziladi. Kerak bo’lgan buyumning o’lchami o’chanib, keyin esa eni va bo’ylari hisoblanib, masshtab qog’oziga tushuriladi va kerak bo’lgan to’rtburchaklik yoki uchburchaklik naqishlar chiziladi, qalamlarda rang beriladi. Hosib bo’lgan naqsh yoqsa, unda bu naqsh chizg’ich va andozalar yordamida flyzylinga chiziladi.
IV. Yangi mavzuni mustaxkamlash.
1. Quroqchilik ishlarining qanday ahamiyati bor?
2. Quroqlar qanday shakillarda tikiladi?
3. Quroqchilik usulida tikilgan qanday buyumlarni bilasiz?
4. Quroqchilik usulidan foydalanib, buyumlar tayyorlashda nimalarga e’tibor berish kerak?
V. Amaliy mashg’ulot.
Hurmatli o’quvchilar. Darsimiz asosi bo’lgan amaliy mashg’ulotda eskizlar chizamiz va shablonlar tayyorlaymiz. Har ikkala guruhga tayyorlangan eskiz namunalari beriladi. Bu eskizlar “Erkin” va “geometric shakl” da bo’ladi. O”quvchilar tayyorlangan eskizlar asosida shablon tayyorlaydilar. O’qituvchi ish jarayonida o’quvchilariga texnika xavfsizlik qoidalarini eslatadi va qat’iy rioya qilishni talab etadi.
VI. Darsni yakunlash va baholash.
Dars yakuniga ko’ra guruhlarning faolligiga o’rin beriladi va yaxshi faol ishtorik etgan o’quvchilar baholanadi.
VII. Uyga vazifa berish.
O’quvchilar uylarida quroqcilik usulida tikilgan buyumlarni borligini aniqlash, quroq tikish uchun gazlama qiyqimlarini olib kelish.
|
| |
