|
Mavzu: Yillik unumdorligi 480000 tonna bo’lgan Sulfatga bardoshli portlandsement ishlab chiqarish
|
| bet | 7/18 | | Sana | 16.11.2023 | | Hajmi | 0,76 Mb. | | #100102 |
Bog'liq boglovchi Shag\'zodOhaktosh va gilni qazib olish, tashish hamda xomashyo aralashmasini tayyorlash. Ohaktosh bilan gil, odatda, sement zavodi yaqinidagi konlardan qazib olinadi. Ohaktosh portlatish yordamida qazib olinadi va vagonetkalar, platformalar yoki yukni o'zi ag'daradigan mashinalar samosvallarda tashiladi. Gilni qazib olish uchun bir cho'michli (kamdan-kam hollarda ko'p cho'michli) ekskavatorlar ishlatiladi. Gil ham ohaktosh singari tashiladi. Ayrim 50 vaqtlarda bu maqsadlar uchun gidro-transportdan foydalaniladi. Yuqorida ko'rsatib o'tilgan transportlardan tashqari, mahalliy sharoitlarga qarab, lentali transportyorlar (kon 1 km gacha, ba'zan esa 5-8 km gacha uzoqda bo'lsa) yoki zavod bilan kon orasi past-baland bo'lsa, osma sim-arqon yo'llardan foydalansa ham bo'ladi. Qazib olinadigan xomashyo narxi turli korxonalarda bir-biridan farq qiladi. Tashish xarajatlari esa xomashyo umumiy sarfming 60 % ini tashkil etadi. Yog'ingarchilik va sovuq kunlari yoki uskuna va transport vositalari buzilgan vaqtlarda ish to'xtab qolmasligi uchun zavod hovlisida ohaktosh va gil zaxiralari bo`lishi kerak. Buning uchun qo`shimcha yuklash va tashish ishlarini bajarish lozim,bu esa iqlimi keskin o`zgaradigan sharoitlarda zavidning me`yoriy ish tartibini ta`minlaydi.
Xulosa: Yuqorida keltirilan ma’lumotlarga asosan portlandsement ishlab chiqarish uchun xom ashyo tarkibini faqat ohaktosh, gil tuproq va gips toshidan ibo-rat deb qabul qilamiz. U holda biz yiliga 484848.49 tonna portlandsement ishlab chiqarishimiz uchun (namlikni e’tiborga olinmagan holda) xom ashyolardan quyidagicha miqdorda olishimiz kerak:
484848.49-95%=24242.4 tonna gips toshi
404040-5%=460606.09 tonna klinker
404040-25%=363636.36 tonna ohaktosh
404040-75%=121212.13 tonna gil tuproq
Ohaktoshni kuydirish. Ohaktoshni kuydirayotganda kalsiy kar-bonat quyidagi formula bo’yicha parchalanadi:
CaCO3=CaO+СО2-42,52 ккал. (40+12+3 16)= (40+16)+(12+2 16) 100=56+44
bu yerda: Са=40, С=12, О=16 -elemntlarning birlik atom massa og’irliklari
Kеltirilgan tеnglama shuni ko’rsatadiki, birlik molеkula ohaktosh qizdirilganda undan 44 % karbonat angidrit ajralib chiqib 56 % kalsiy oksidi qolar ekan (1 gramm-molеkula kalsiy karbonat parchalanishi uchun 42,52 kkal issiqlik, 1 kg CaCO3 parchalanishi uchun esa 42,52*1000 = 425,2 kkal issiqlik sarf qilinadi, bu yеrda 100- CaCO3 ning g
hisobidagi molеkulyar og’irligi).
Demak, 1 tonna sundirilmagan ohak olish uchun 1(100/56)=1,7857 tonna ohaktoshni kuydirish kerak ekan.
Xom ashyoning yillik nazariy yo’qotishlarini hisobga oluvchi koef-fisentni quyidagicha aniqlaymiz:
bu yerda: kn.y –ohakning nazariy yo’qotishlarini hisobga oluvchi koeffi-sent kn.y=1,785
Keltirilgan xom ashyoni qizdirganda albatta uning tarkibidagi nam-lik (W) va boshqa oson ajraluvchi qo’shimchalar miqdori (A) dagi mas-sa birligida yo’qolishlar sodir bo’ladi. Bu yo’qotishlarni hisobga olgan holda xom ashyoning miqdori (Pq) quyidagi formuladan hisoblanadi:
tonna
bu yerda: A – qizdirganda (pishirganda) massaning kamayishi, % ohaktosh uchun A=3%, =649345.45
tonna
Nam xom ashyoning miqdori ( ) quyidagicha topiladi:
, tonna
bu yerda: W- xom ashyoning tabiiy namligi, % ohaktosh uchun W=7%, =669428.30 tonna
tonna
Tashishdagi yo’qolishni ( hisobga olganda xom ashyoning miqdori (P) quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
, tonna
bu yerda: ohaktosh uchun =1%, =698220.91 tonna
=705273.64
Gil tuproqni kuydirish. Gil tuproqni kuydirayotganda quyidagi formula bo’yicha parchalanadi:
Demak, 1 tonna gil tuproq olish uchun 1(198/162)=1,222 tonna gil tuproq kuydirish kerak ekan.
Xom ashyoning yillik nazariy yo’qotishlarini hisobga oluvchi koef-fisentni quyidagicha aniqlaymiz:
bu yerda: kn.y –ohakning nazariy yo’qotishlarini hisobga oluvchi koeffi-sent kn.y=1,222
Keltirilgan xom ashyoni qizdirganda albatta uning tarkibidagi nam-lik (W) va boshqa oson ajraluvchi qo’shimchalar miqdori (A) dagi mas-sa birligida yo’qolishlar sodir bo’ladi. Bu yo’qotishlarni hisobga olgan holda xom ashyoning miqdori (Pq) quyidagi formuladan hisoblanadi:
tonna
bu yerda: A – qizdirganda (pishirganda) massaning kamayishi, % gil tuproq uchun A=8%, =148121,2
tonna
Nam xom ashyoning miqdori ( ) quyidagicha topiladi:
, tonna
bu yerda: W- xom ashyoning tabiiy namligi, % gil tuproq uchun W=10%, =161001,3 tonna
tonna
Tashishdagi yo’qolishni ( hisobga olganda xom ashyoning miqdori (P) quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
, tonna
bu yerda: ohaktosh uchun =1%, =178890,34 tonna
=180697,3
Gipstoshni kuydirish. Qurilish gipsi – bо’lоvchi mоddа tаrkibi -mоdifikаsiyali yarim suvli gipsdаn ibоrаt. Uni tаbiiy gipsni kuydirib mаydа kukun hоlаtgаchа tuyib оlinаdi.
Qurilish gips issiqlik uskunаlаrdа kuydirilаdi vа kristаllаngаn suv bug„ ko„rinishidа CаSО4∙2H2Оdаn аjrаlаdi vа аsоsаn -yarim gidrаt quyidаgi rеаksiya bo’yichа hоsil bo’lаdi.
CаSО4∙2H2О=CаSО4∙0,5H2О+1,5H2О 172=145+27
Nаzаriy hisоbdа gipstоshi yarim mоlеkulа gipsgа o’tishidа o’zining mаssаsidаn 15,76 % miqdоrini yo’qоtаdi. Dеmаk, yarimgipsning nаzаriy chiqish kоeffisiеnti gа tеng, gipstоshni
sаrflаnish kоeffisiеnti 1*0,842=1,188ni tаshkil qilаdi.
Xom ashyoning yillik nazariy yo’qotishlarini hisobga oluvchi koef-fisentni quyidagicha aniqlaymiz:
bu yerda: kn.y –gips toshining nazariy yo’qotishlarini hisobga oluvchi koeffi-sent kn.y=1,188
Keltirilgan xom ashyoni qizdirganda albatta uning tarkibidagi nam-lik (W) va boshqa oson ajraluvchi qo’shimchalar miqdori (A) dagi mas-sa birligida yo’qolishlar sodir bo’ladi. Bu yo’qotishlarni hisobga olgan holda xom ashyoning miqdori (Pq) quyidagi formuladan hisoblanadi:
tonna
bu yerda: A – qizdirganda (pishirganda) massaning kamayishi, % gips toshi uchun A=0%, =28799,97
tonna
Nam xom ashyoning miqdori ( ) quyidagicha topiladi:
, tonna
bu yerda: W- xom ashyoning tabiiy namligi, % gips toshi uchun W=5%, =28799,97 tonna
tonna
Tashishdagi yo’qolishni ( hisobga olganda xom ashyoning miqdori (P) quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
, tonna
bu yerda: gips toshi uchun =1%, =30315,76 tonna
=30621,98
|
| |
