369
KVADRATIK FORMANI KANONIK KO`RINISHGA KELTIRISH
Nabiyev Muhammadjon Sherzodovich
TATU FF, guruh II kurs talabasi, 718-21 guruh
Azimova Noilabonu Abdusaidjon qizi,
ATU FF, 660-22 guruh I kurs talabasi,
Ro’ziyeva Umida Ravshan qizi
TATU FF, 660-22 guruh I kurs talabasi.
1. Kanonik bazislar.
F maydon ustida V chiziqli fazo va
F
V
:
-
bichiziqli forma bеrilgan bo`lsin.
Ta'rif. Agar V dagi
n
e
e
e
,
,
,
2
1
bazisda
y
x
,
bichiziqli formaning
matritsasi diagonal (ya'ni
k
i
bo`lganda
0
,
i
k
e
e
) bo`lsa, bu bazis
y
x
,
bichiziqli forma uchun kanonik bazis dеb ataladi.
1-tеorеma. Xaraktеristikasi 2 dan farqli har qanday maydon ustidagi
chеkli o`lchamli fazoda aniqlangan simmеtrik bichiziqli forma kanonik bazisga
ega.
2-tеorеma. Biror
n
e
e
e
,
,
,
2
1
bazisda matritsasi
ik
A
ning barcha tartibli
bosh minorlari noldan farqli bo’lgan
y
x
,
simmetrik bichiziqli forma bеrilgan
bo`lsin. U holda bichiziqli formaning bu bazis bilan uchburchakli o`tish
matritsasi orqali bog`langan shunday
n
f
f
f
,
,
,
2
1
kanonik bazisi mavjudki
,
,
1
,
,
1
n
k
f
f
k
k
k
k
Misol. Uch o`lchovli fazodagi
1
,
0
,
0
,
0
,
1
,
0
,
0
,
0
,
1
3
2
1
e
e
e
bazisda
2
1
2
3
2
2
3
1
2
1
3
2
2
ko`rishiga ega bo`lgan kvadrat formani Yakobi
usulidan foydalanib kanonik ko`rinishga kеltiring.
Yechilishi
:
Bunga mos qutb bichiziqli forma
3
3
1
3
2
2
1
2
3
1
2
1
1
1
2
2
3
2
2
3
2
,
y
x
.
Bosh minorlari
Песпективы развития фундаментальных наук
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
370
1
2
3
3
2
2
3
2
2
9
1
3
1
2
2
0,
2
0 ,
1
0
4
3
4
4
2
4
1
2
0
1
2
.
Dеmak tеorеma shartlari bajariladi.
1
11 1
11
, 0, 0
f
e
2
21 1
22 2
21
22
,
, 0
f
e
e
33
32
31
3
33
2
32
1
31
3
,
,
e
e
e
f
dеb olib
ij
larni topamiz.
(1) дан
1
,
k
k
e
f
, ya'ni
1
k
да
1
,
1
1
e
f
. Shuning uchun
1
2
,
,
,
11
1
1
11
1
1
11
1
1
e
e
e
e
e
f
2
1
11
va
0
;
0
;
2
1
1
f
.
Shuningdеk
1
,
,
2
,
1
,
0
,
k
j
f
e
k
j
;
bo`lgani uchun
0
,
0
,
2
1
1
f
e
f
e
k
1
,
2
2
f
e
. Bulardan
0
,
,
;
,
2
1
22
1
1
21
2
22
1
21
1
2
1
e
e
e
e
e
e
e
f
e
6
,
2
3
4
1
1
2
3
,
0
2
3
2
,
21
21
2
3
22
21
2
2
22
21
2
1
e
f
f
e
.
8
6
2
3
1
2
3
1
21
22
.
Dеmak,
0
,
8
,
6
8
6
2
1
2
e
e
f
.
Endi
33
32
31
,
,
larni topamiz. (1) dan
Fundamental fanlarni rivojlantirish istiqbollari
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
371
31
32
33
3
1
3
2
31
32
3
3
31
33
3
2
2
0
2
,
0
3
,
0
0
2
,
1
2
1
f e
f e
f e
31
32
33
31
32
31
32
3
2
0
2
3
0
2
3
1
4
1
8
17
0
2
3
2
31
33
32
31
.
17
1
,
17
12
,
17
8
33
32
31
Dеmak
3
8
12
1
,
,
17
17 17
f
. Shunday qilib bеrilgan bichiziqli formani
3
3
2
2
1
1
3
3
3
2
2
2
2
1
1
1
1
17
1
8
2
1
1
,
y
x
ko`rinishda yozish mumkin. Unga mos kvadaratik forma esa
.
17
1
8
2
1
,
2
3
2
2
2
1
x
x
1.
Claudio Canuto, Anita Tabacco “Mathematical Analysis”, Italy,
Springer, 2008.
2.
Soatov Y.U., “Oliy matematika”, 1,2,3. Toshkent 2018.
GAZ DIVIGATELINING TERMAL YUKINI KAMAYTIRISH.
Abdubannopov Abdulatif Abdulxaq o‘g‘li
Farg‘ona politexnika instituti
“Yer usti transport tizimlari va ularning ekspluatatsiyasi” kafedrasi assistenti
Atamqulov Abdullox Rovshan o‘g‘li
Mexanika-mashinasozlik fakulteti 19-22 TMJ guruhi talabasi.
O‘zbekiston istiqlolga erishgandan so‘ng har tamonlama yetuk kadrlarni
tayyorlashga bo‘lgan e’tibor nihoyatda kuchaytirildi. Bu O‘zbekiston
muassasalarining rahbar va pedogog kadrlarning qayta tayyorlash va
Песпективы развития фундаментальных наук
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
372
malakasining oshirish tizimini yanada takomillashtirish chora- tadbirlari
to‘g‘risida”gi № 4732 farmonida o‘z aksini topgan. Ayniqsa oliy o‘quv
yurtlarida bakalavr tayyorlash bo‘yicha ta’lim olayotgan yoshlarimizning o‘z
mutaxasisligi doirasidagi yuksak iqtidorlari namayon bo‘lmoqda. Ular har
tamonlama yetuk, har sohani mukammal egallagan inson bo‘lib yetishishlari
bugungi kunda muhim masalalardandir.
Gaz dvigatellarining termal yukini kamaytirishda sovitish tizimining
tahlili va hususiyatlari.
Sovitish tarmog‘i dvigatelning qizigan detallaridan issiqlikni majburan
tashqi muhitga tarqatib, uning kerakli issiqlik maromida ishlashini ta'minlaydi.
Dvigatelda ish siklning o‘rtacha harorati 1070...1200 K (800...1000° C). Bunday
haroratda krivoship shatunli va GTM ning detallari qizib ketadi, ishqalanuvchi
yuzalar orasida moy kuyib, ishqalanish xaddan tashqari oshib ketadi. Natijada
porshen issiqlik ta’sirida kengayib, silindr ichida tiqilib qoladi, podshipniklar
esa erib ketishi mumkin. Shu sababli dvigatelning qizigan detallaridan issiqlikni
uzluksiz ravishda tashqi muhitga tarqatib turish lozim. Lekin dvigatel xaddan
tashqari sovitib yuborilsa ham, issiqlik energiyasi bekorga sarf bo‘ladi, moy
qo‘yuqlashib, ishqalanishga sarflanadigan quvvat oshadi. Undan tashqari,
yonuvchi aralashma qisman tomchiga aylanib, silindrlar devoridagi moyni yuvib
tushiradi, natijada silindr-porshen guruhiga kiruvchi detallarning yeyilish ortadi.
1-rasm. Sovitish tizimining old yonbosh shakli.
Demak, dvigatelning juda qizib ketishi yoki xaddan tashqari sovib qolishi
uning foydali quvvatini kamaytirib, tejamkorligini yomonlashtiradi. Sovitish
tarmog‘i esa dvigatelning ishlashi uchun qulay bo‘lgan issiqlik maromini
belgilangan holda saqlab turadi. Avtomobillarda eng katta tarqalish uchun suyuq
Fundamental fanlarni rivojlantirish istiqbollari
Международная научно-техническая конференция «Практическое применение технических и
цифровых технологий и их инновационных решений», ТАТУФФ, Фергана, 4 мая 2023 г.
373
sovutish tizimi olindi.
Ushbu tizim
yagona va samarali sovutishni ta'minlaydi,
shuningdek mayda shovqin darajasiga ega. Shuning uchun sovutish tizimining
qurilma va prinsipi suyuq sovutish tizimining namunasida ko‘rib chiqiladi.
Benzin sovutish tizimining dizayni
dizel dvigatellari
kabidir. Dvigatel
sovutish tizimi elementlarning ko‘pligi, ular orasida sovutish sanasi, neft
radiator, isitgich, radiator fanati va termostat. Sovutish tizimida dvigatel
sovutish ko‘ylagi yoqilgan. Tizim ishlashini tartibga solish uchun termostat
qo‘llaniladi.
Radiator qizigan sovutish suv oqimini sovutish uchun mo‘ljallangan.
Issiqlik o‘tkazilishini oshirish uchun radiatorning maxsus naycha qurilmasi
mavjud.
|
