Aravachaning pastki qismiga osma ravishda o'rnatiigan ilgak 8,
qamragich 10 orqali plita 9 bilan bog‘langan. Ayrim mashinalarda bu
bogianish gidromanipulyatorlar orqali amaiga oshiriladi.
Bu moslama
orqali, plitatami har xil burchaklarga burish asosida kanal devorlari va
tubiga parallel qilib o ‘rnatish mumkin, Piitadagi
quloqlar manipulyator
ilgakchaiariga ildiriladi
(4.1 l-rasm), Bu kranning maksimal qulochi 16-
18 m (bunda xartunitiing gorizontga og‘ish burelmgi 45°), yuk ko'tarish
xususiyati 30—40 kN gacha, yukni tushirish chuqurligi 5 m gacha, ish
imumdoi iigi 150 -20 0
ml soat,
Bu turdagi mashinalarning temir yoMda yuradiganlari
ham mavjud
b o iib , ular dizel’-elektrik boshqariladi.
4.1 l-rasm. Kanal sirtiga temir beton yotqizuvchi ish jihozi
(manipulyator):
1-plita; 2-manipulyatorning pastki ramasi; 3- manipulyatorning yuqori ramasi;
4-yuk aravachasi; 5-m axsus xartum; 6-xartumni tutib turuvchi moslama;
7-tortuvchi arqon; 8-yuk aravachasining g ‘ildiraklari; 9-arqon bloki;
10- y o ‘naltirgich; 1 1-yuk arqoni; 12-yuk bloki; 13-rezina quvurlari;
14-gidrotsilindr; 15-markaziy tutkich; 16-chig‘ir; 17-ilgak; 18-elektr kabellari.
53
4.6. Novariqlarni o ‘rnatuvchi mashinalar
Suvni tejash, kanallar egaliagan yer maydonlarini
qisqartirish va
kanal tozalash ishiarini yo‘qotish maqsadida,
maxsus parabola
shaklidagi temir beton novariqlari (lotokiar) ishlatiladi. W arning
nishabligi 0,0005-0,015
oraliqda boMib, utardagi suv sarfi 0,05 5,00
m3/s ni tashkil qiladi.
Temir beton novfarining uzunftgi 6...S m balandligi esa 0,60; 0,80;
1,00; 1,20; 1,40; 1,50, 1,80 m boMadi, Novariqlar L hart! bilan (lotok
so‘zinmg bosh harfi) ataladi, Masalan L-80, bu yerda 80 soni
novariqning ikkinchi uchi keying! novni ulashga xizmat qiluvchi maxsus
bcIbog‘ga ega. Belbog‘ning o ‘rtasida ehuqurlik bo‘lib,
u maxsus
materiallar (odatda rezina materiallari) bilan to‘ldiriladi. Bu bog‘lanish
novlar ulashgan joydan suv o ‘tmaslikni ta ’minlaydi
(4.12-rasm).
Novariqlarni, joylardagi gruntlarning holatiga qarab,
turlicha
o'rnatish mumkin
(4.13-rasm).
4.13-rasm. Novariqlarni о ‘rnatish usullari:
