Tanlab eritish dastgohlari. Uzluksiz tanlab eritishda, odatda, pnevmatik
aralashtirgichli agitator - ―pachuk‖ qo‗llaniladi. Pachuk zanglamaydigan po‗lat
yoki temir betondan tayyorlangan silindr shaklidagi chandir. Chan ichki yuzasi
qo‗rg‗oshin yoki kislota ta‘sir kilmaydigan keramika bilan futerlangan (himoya
qilingan). Channing balandligi 6-10 m, diametri 3-4 m, ishchi hajmi 40 – 100 m
3
.
Channing markaziga vertikal truba - aerolift o‗rnatilgan. Bu truba orqali 0,2 – 0,25
mPa bosimda havo beriladi. Havo bo‗tana bilan aralashib engil aralashma hosil
qiladi va tepaga og‗ir bo‗tana bilan siqib chiqariladi. Aeroliftning tashqari
tomonidan og‗ir, havo bilan to‗yinmagan bo‗tana pastga harakatlanadi, buning
natijasida pachukda aralashtirish amalga oshiriladi va tanlab eritish reaksiyalari
tezroq boradi.
Tanlab eritishning kerakli davomiyligini mavjud qilish maqsadida birin-ketin
o‗rnatilgan bir necha pachuklar o‗rnatiladi. Dastlabki bo‗tanani birinchi pachukka
yuklanadi, oxirgi pachukdan esa bo‗tanani quyuqlashtirgichga yuboriladi.
Davriy tanlab eritishda jarayon mexanik aralashtirgichli agitatorda olib
boriladi. Uning hajmi 150 m
3
gacha bo‗ladi. Aralashtirish agitatorda kislotaga
bardosh beradigan po‗latdan yasalgan impeller (aralashtirgich) bilan amalga
oshiriladi. Agitatorlarga isitish moslamasi o‗rnatiladi.
Kuydirilgan rux boyitmasini tanlab eritishda olingan bo‗tana qattiq va suyuq
fazalarga ajratiladi. Fazalarni ajratish uchun quyuqlashtirish va filtrlash jarayonlari
qo‗llaniladi.
Quyultirish jarayoni ―quyultirgich‖ deb nomlanuvchi dastgohlarda amalga
oshiriladi. Quyultirgich diametri 10-18 m va balandligi 4-5 m bo‗lgan temir
betondan yasalgan chandir.
Quyultirgichda qattiq moddalar cho‗kadi va moslamadan chiqariladi.
Bo‗tanani suyuq fazasi channi yuqori qismdan chiqarilib bo‗lajak texnologik
jarayonlarga yuboriladi.
Quyuqlashtirish jarayonini jadallashtirish maqsadida bo‗tanaga poliakrilamid
(PAA) qo‗shiladi. Poliakrilamid mayda zarrachalarni kattalashtirib og‗ir
flokulalarga o‗tkazadi. Tarkibida qattiq moddalar yo‗q tindirilgan eritma
177
tozalashga yuboriladi. Quyultirilgan bo‗tananing S:Q nisbati 2:1 teng.
Quyultirilgan bo‗tana filtrlashga yuboriladi.
