Ruxni sulfat kislota eritmalaridan elektroliz usulida




Download 3,39 Mb.
Pdf ko'rish
bet108/158
Sana11.12.2023
Hajmi3,39 Mb.
#115552
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   158
Bog'liq
pdf (2)

6.3.5. Ruxni sulfat kislota eritmalaridan elektroliz usulida 
cho„ktirish
Rux – og‗ir rangli metallardan eng elektromanfiylaridan biri. Ruxning 
standart potensiali – 0,763 V, vodorodniki esa – 0,00 V, ya‘ni E
H2
> E
Zn
. Shu 
sababdan ruxni elektrolitik tiklanishi (elektr cho‗ktirish) murakkab, tezda 
o‗zgaradigan, turg‗un bo‗lmagan elektrkimyoviy jarayon. Elektrmanfiy ruxni, 
elektrmusbat vodorodga nisbatan elektrodga o‗tirishi, vodorodni ruxda o‗ta 
kuchlanishi bilan bog‗liqdir. Shuning uchun, elektrtiklanishda o‗ta kuchlanishni 
saqlab turadigan sharoitlarni saqlab turish kerak. Vodorod kuchlanishiga oid 
hamma omillar ruxni korroziyasiga va tokdan foydalanish koeffitsiyentini 
pasayishiga, rux elektrtiklanish jarayonini buzilishiga olib keladi.
Vodorodning o‗ta kuchlanishiga tok zichligi, harorat, katodga o‗tirgan rux 
sirtini ahvoli, elektrolitni tarkibi va zarra aralashmalarni mavjudligi ta‘sir qiladi.
Amaliyotda ruxning elektr tiklanishi to‗rt burchak kesimga ega vannalarda, 
erimaydigan qo‗rg‗oshin, yoki qo‗rg‗oshin - kumush anodlari yordamida amalga 
oshiriladi. Vannaga uzluksiz tozalangan neytral rux eritmasi beriladi va ishlatilgan 
elektrolit chiqariladi. Rux katodga cho‗kadi, katod alyuminiydan yasalgan bo‗ladi. 
Katoga cho‗kkan rux, katoddan bir sutkada bir marta olinadi.
Katod rux induksion pechda eritiladi va qoliplarga quyiladi.
Ruxni sulfat kislota eritmalaridan elektroliz usulida cho‗ktirishda katodda 
quyidagi asosiy reaksiyalar borishi mumkin:
Zn
2+
+ 2e = Zn
2H
+
+ 2e = H

Me
2+
+ 2e = Me
Ruxni elektrolizi uchun anod qo‗rg‗oshindan, yoki qo‗rg‗oshin-kumush 
qotishmasidan tayyorlangan (kumushning miqdori qotishmada 1%). Elektroliz 
jarayonida anodda quyidagi asosiy reaksiyalar kechish mumkin:
2 H
2
O – 4 e = O
2
+ 4H
+


178 
2 H
2
O – 2 e = N
2
O
2
+ 2H
+
H
2
O – 2 e = 1/2O
2
+ 2H
+
Vodorodni ruxdagi o‗ta kuchlanishi tok zichligi bilan Tafel tenglamasi orqali 
bog‗langan:
C
H
= a + v lg i
Bunda a va v – doimiy ko‗rsatkichlar: a = 1,24 va v = 0,118, i – tok zichligi.
Ruxda vodorodni o‗ta kuchlanishi tok zichligiga bog‗liq. Masalan, tok 
zichligini 400 – 600 A/m
2
oralig‗ida bo‗lsa, o‗ta kuchlanish qiymati 1,11-1,13 V ni 
tashkil qiladi.
Ruxni elektr cho‗ktirish amaliyotida vodorodni ruxdagi o‗ta kuchlanishini 
oshirish katta ahamiyatga ega. O‗ta kuchlanishini tok zichligini oshirish, elektrolit 
haroratini pasaytirish, eritmani zarra moddalardan tozalash, eritmaga aktiv 
moddalar qo‗shish yo‗llari bilan amalga oshirish mumkin.

Download 3,39 Mb.
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   158




Download 3,39 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



 Ruxni sulfat kislota eritmalaridan elektroliz usulida

Download 3,39 Mb.
Pdf ko'rish