43
Bunda C(X)-X zarrachalarning molyar konsentratsiyasi, n(X)-X
modda
zarralarining eritmadagi miqdori, V-eritmaning hajmi,
uning asosiy birligi mol
l.
Masalan,
C(HCl)=0,1 mol
l,
C(H
3
PO
4
)=0,5 mol
l,
C(NH
4
+
)=10 mol
l, C(H
+
)=1
10
-5
mol
l.
Bir litrida bir mol erigan modda bor eritma
molyar eritma deyiladi.
Masalan, 1L 1M NaOH eritmasini neytrallash uchun ushbu reaksiyalar
tenglamalariga ko‗ra:
a) NaOH + HCl = NaCl + H
2
O ; b) 2NaOH + H
2
SO
4
= Na
2
SO
4
+ 2H
2
O
HCl va H
2
SO
4
eritmalaridan quyidagi hajmda olish zarur:
1 L 1 M HCl yoki 0,5 L 1 M H
2
SO
4
.
Ravshanki, 0,5 L 2 M NaOH ni
neytrallash uchun 0,5 L 2 M HCl yoki 0,25 L 1 M H
2
SO
4
kerak bo‗ladi.
Eruvchanlik–bu moddaning suvda yoki boshqa erituvchida erish xossasidir.
Suvda qattiq, suyuq va gazsimon moddalar erishi mumkin. Suvda eruvchanligiga
ko‗ra barcha moddalar uchta guruhga bo‗linadi:
yaxshi eriydigan, kam eriydigan
va amalda erimaydigan moddalar. Amalda erimaydigan moddalar to‗g‗ridan-
to‗g‗ri erimaydigan moddalar ham deyiladi. Eruvchanlik moddalarning tabiatiga
bog‗liq, bundan tashqari u harorat va bosimga ham bog‗liq bo‗ladi.
Erish
jarayonining o‗zi erigan modda zarrachlari bilan erituvchining o‗zaro
ta‘sirlashuvidan iborat bo‗lgan hamda o‗z-o‗zidan sodir bo‗ladigan jarayondir.
Eritmalar erigan modda miqdoriga qarab uch xil bo‗ladi: to‗yingan,
to‗yinmagam va o‗ta to‗yingan eritmalar. Erigan moddaning ortiqchasi bilan
dinamik muvozanatda turgan eritma
to„yingan eirtma deyiladi.
To„yinmagan
