58
Elektrolitlarda sodir bo‗ladigan elektrkimyoviy reaksiyalarda faqat elektronlar
elektr tashishi eritmadagi ionlar esa valentligini o‗zgarishi, lekin elektrodlar
zaryadsizlanmasligi ham mumkin. Ingliz olimi M. Faradey elektrolizni tajribada
o‗rganib, ikkita muhim qonunni kashf etadi.
1. Elektroliz vaqtida elektrodlardagi moddalar
miqdori elektrolit orqali
o‗tgan elektr miqdoriga to‗g‗ri mutanosibdir.
2. Turli хil elektrolitlardan bir хil miqdordagi elektr o‗tkazilganda
elektrodlarda ajraladigan moddalar miqdori shu moddalarning kimyoviy
ekvivalentlariga to‗g‗ri mutanosibdir.
AgNO
3
, CuSO
4
va Na
2
SO
4
eritmalari orqali kulon elektr o‗tkazilganda
katodda 1,118 mg qonuni, 0,3293 mg mis va 0,010446
mg vodorod ajralib
chiqadi. Kimyoviy ekvivalentning elektrkimyoviy ekvivalentga nisbati o‗zgarmas
kattalik bo‗lib, eritma
ekv
g
K
6
,
1
16487
(yaхlitlanganda 96500) ga teng va bu
Faradey soni deyiladi.
Shunday qilib, elektroliz usuli bilan eritmadagi
gramm-ekvivalent modda
ajratib olish yoki uni o‗zgartirish uchun bir Faradey elektr sarflash kerak. Zanjir
orqali o‗tgan elektr miqdorini aniq o‗lchash usuli Faradey qonuniga aoslangan.
Bunda o‗lchashlar uchun kumushli, misli va boshqa kalorimetrlar ishlatiladi. Bu
asboblarda elektroliz mahsulotlarining miqdori ma‘lum bo‗lgach sarflangan elektr
miqdori oson topiladi.
