54
Erituvchi molekulalarining vodorod ioni (proton) ni o‗ziga
biriktirib olish
qobiliyati (ya‘ni proton akseptorligi) qancha kuchli bo‗lsa kislotaning
dissotsiyalanishi shuncha osonlashadi. Masalan, sirka kislotaning CH
3
COOH ning
suvga nisbatan suyuq ammiakda dissotsiyalanishi kuchliroq sodir bo‗ladi. Demak,
sirka
kislota CH
3
COOH suvli eritmada oz dissotsiyalangani uchun kuchsiz ksilota
hisoblansa, ammiakli eritmada esa u kuchli kislotadir.
Shunday qilib,
dissotsiyalanish tenglamasining yuqoridagi oxirgi ko‗rinishdagi yozuvi moddaning
dissotsiyalanishiga erituvchi tabiatining ta‘sirini yaqqolroq ifodalaydi. Biroq,
dissotsiyalanish tenglamalarini soddalashtirish maqsadida,
odatda tenglamada
erituvchi molekulasi formulasi ko‗rsatilmaydi. H
3
O
-
o‗rniga esa H
+
yoziladi. Misol
uchun, perxlorat kislotaning dissotsiyalanishi:
HClO
4
H
+
+ ClO
-
4
Asoslar eritmalarida metall ioni bilan birgalikda gidroksid ionlariga
dissotsiyalanadi.
Ba‘zi metallarning gidroksidlari ham kislota, ham asos xossalarini namoyon
qiladi. Bunday gidroksidlar amfoter gidroksidlar deyiladi.
Tuzlar eritmalarida metall ionlari bilan kislota qoldig‗i
ionlarga
dissotsiyalanadi. Masalan:
KCl
