148
- rudani oltingugurt mishyak va fosfor kabi po‗lat uchun zararli
elementlardan tozalashda.
Rangli metallurgiyada oksidlovchi kuydirish jarayoni keng qo‗llaniladi.
Texnologik nuqtai nazarda og‗ir rangli metallurgiyasida oksidlovchi kuydirish ikki
maqsadda qo‗llaniladi ya‘ni sulfidli ruda va boyitma
tarkibidagi oltingugurtni
yo‗qotish va temir sulfidi shlak hosil qiluvchi oksid shakliga o‗tkazish (mis,
qo‗rg‗oshin) ajartib olish.
- ruda va boyitma tarkibidagi suvda qiyin eriydigan metall sulfidlarini
oksidlab suvli eritmada yaxshi eriydigan birikmalarni olishda qo‗llaniladi
(jumladan rux metallurgiyasida).
Sulfatlovchi kuydirishning maqsadi ruda va
boyitma tarkibidagi metall
birikmalarni (MeO, MeS) suvda yaxshi eriydigan metall sulfatlarini (MeSO
4
)
olishdir. Ushbu jarayon yuqori haroratda SO
2
, SO
3
gazlarni
ishtirokida olib
boriladi.
Kuydirish davomida oksid yoki sulfat quyidagi yakunlovchi reaksiyalar orqali
o‗tadi:
MeS + 1,5 O
2
= MeO + SO
2
2 SO
2
+ O
2
= 2SO
3
MeO + SO
3
= MeSO
4
Birinchi reaksiya deyarli bir tomonlama oqib o‗tadi. Ikkinchi reaksiya uchun:
Kp = P
2
SO
3
/ RSO
2
· PO
2
Bu yerdan
P(SO
3
)
= P(SO
2
) Kp · PO
2
Bir qator zavodlarda tarkibida mis kam bo‗lgan xomashyoni qayta ishalash
qo‗llaniladi. Olmaliq sharoitida boyitmada misning miqdori borgan sari kamayib
boryapti. Shuning uchun uni birinchi pog‗onada
kuydirish, ishlab chiqish
samaradorligini oshirishi mumkin.
Dastlabki pog‗onada
boyitmani kuydirish, mis miqdori yuqoriroq bo‗lgan
kuyindini olish, misi ko‗proq bo‗lgan shteyn va sulfat kislotasi olishi mumkin
bo‗lgan texnologik gazlarni olishga imkon yaratadi.
149
Mis boyitmalarini kuydirish uchun eng mos dastgoh
- bu qaynar qatlamli
(KS) pechdir (4.5-rasm). Pechda kuydirish harorati 650 - 750
0
C daraja bo‗lganda
sulfatlovchi 850 – 1050
0
C esa oksidlovchi kuydirish amalga oshiriladi.
