Xalqaro elektrotexnika komissiyasi ( MEK ) Elektrotexnika sohasidagi xalqaro hamkorlik bo‗yicha ishlar 1881 yildan boshlangan,
chunki bu yili elektr bo‗yicha birinchi Xalqaro kongress bo‗lib o‗tgan edi. Keyinroq 1906 yili
Londonda 13 mamlakat vakillarining konferensiyasida maxsus idora - xalqaro elektrotexnika
komissiyasi tuzish to‗g‗risida bir fikrga kelindi. Bu idora elektr mashinalari sohasi bo‗yicha
atamalar va parametrlarni standartlashtirish masalalari bilan shug‗ullana boshladi.
MEK nizomiga ko‗ra, bu tashkilotning maqsadlari elektrotexnika va radiotexnika va ularga
qo‗shni tarmoqlardagi muammolar sohalaridagi standartlashtirish masalalarini xal qilishdir.
ISO va MEK faoliyatlari bo‗yicha farqlanadi, MEK elektrotexnika, elektronika, radioaloqa,
asbobsozlik sohalari bo‗yicha shug‗ullansa, ISO esa qolgan boshqa hamma sohalar bo‗yicha
standartlashtirish bilan shug‗ullanadi.
Hozirgi vaqtda 41 ta milliy qo‗mitalar MEKning a‘zolari hisoblanadi. Bu mamlakatlarda
Yer qurrasining 80% aholisi yashab, 95% dunyodagi ishlab chiqarilayotgan elektr quvvatining
iste‘molchisi hisoblanadi. Bu asosan sanoati rivojlangan hamda rivojlanayotgan mamlakatlardir.
MEK ingliz, fransuz va rus tillarida ish olib boradi.
MEKning Oliy rahbar idorasi MEK kengashidir, u yerda mamlakatlarning hamma milliy
qo‗mitalari taqdim etilgan. Unda eng yuqori lavozim prezident bo‗lib, u har 3 yil muddatiga
saylanadi. Bundan tashqari vitse-prezident, g‗azinachi, bosh kotib lavozimlari ham bor. MEK har
yili bir marta o‗z kengashiga yig‗iladi va o‗z faoliyati doirasidagi masalalarni hal qiladi.
1972 yilga qadar MEK va ISO lar tomonidan yaratilayotgan hujjatlar tavsiya sifatida
faoliyat ko‗rsatar edi. 1972 yili esa MEK, ISO larning tavsiyalari xalqaro standartlarga aylantirilishi
haqida qaror qabul qilindi.
Metrologiya sohasida qonunlashtiruvchi Xalqaro tashkilot (MOZM) Xalqaro miqyosda metrologiya sohasida qonunlashtiruvchi xalqaro tashkilot ham
mavjuddir. Uni qisqartirilgan holda MOZM (Mejdunarodnaya organizatsiya zakonodatelnoy
metrologii) deb ataladi. Bu tashkilotning asosiy maqsadi - davlat metrologik xizmatlarni va boshqa
milliy muassasalarning faoliyatlarini xalqaro miqyosda muvofiqlashtirishdir.
MOZM faoliyatining asosiy yo‗nalishlari quyidagilardan iborat:
-
MOZMga a‘zo bo‗lgan mamlakatlar uchun o‗lchash vositalarining uslubiy meyoriy
metrologik tavsiflarining birliligini belgilash;
-
qiyoslash
uskunalarini,
solishtirish
usullarini,
etalonlarni
tekshirish
va
attestatlashini,
namunaviy va ishchi o‗lchash asboblarini uyg‗unlashtirish;
-
xalqaro
ko‗lamda
birxillashtirilgan
o‗lchash
birliklarini
mamlakatlarda
qo‗llanishini
ta‘minlash;
-
metrologik xizmatlarning eng qulay shakllarini ishlab chiqish va ularni joriy etish bo‗yicha
davlat ko‗rsatmalarining birliligini ta‘minlash;
-
rivojlanayotgan mamlakatlarda metrologik ishlarni ta‘min etish va ularni zarur texnik
vositalari bilan ta‘minlashda ilmiy-texnikaviy yordamlashish;
-
metrologiya sohasida turli darajalarda kadrlar tayyorlashning yagona qonun-qoidalarini
belgilash.
70
MOZM ning Oliy rahbar idorasi metrologiyadan qonun chiqaruvchi Xalqaro konferensiyasi
hisoblanib, u har to‗rt yilda bir marta chaqiriladi. Konferensiya tashkilotning maqsad va vazifalarini
belgilaydi, ishchi idoralarining ma‘ruzalarini tasdiqlaydi, byudjet masalalarini muhokama qiladi.
MOZM ning rasmiy tili - fransuz tilidir.
