46
Inert massa
Jismga tegishli
nisbat bilan o‘lchanadigan kattalik.
Dinamikaning
ikkinchi qonuni
Jismning olgan tezlanishi qo‘yilgan kuchga to‘g‘ri,
jismning massasiga teskari proporsional bo‘ladi:
=
jism massasining uning tezlanishiga ko‘paytmasi
jismga
teng ta’sir etuvchi kuchga teng:
F =
m .
Dinamikaning
uchinchi qonuni
Ta’sir har doim aks ta’sirini vujudga keltiradi. Ular son
qiymati jihatidan bir-biriga teng bo‘lib, bir to‘g‘ri chiziq
bo‘ylab qarama-qarshi yo‘nalgan:
1,2
= –
2,1
.
Inersial sanoq siste-
malari
Nisbatan tinch holatda turgan yoki to‘g‘ri
chiziqli
tekis harakatlanayotgan sanoq sistemalari.
Noinersial sanoq
sistemalari
Egri chiziqli yoki tezlanish bilan harakatlanayotgan
sanoq sistemalar.
Inersiya kuchi
Sanoq sistemasi tezlanish bilan
harakatlanishi tufayli
hosil bo‘lgan kuch.
Birinchi kosmik
tezlik
Yerning sun’iy yo‘ldoshi bo‘lib qolishi uchun jism ega
bo‘lishi kerak bo‘lgan tezlik – 7,91 km/s.
Ikkinchi kosmik
tezlik
Quyosh sistemasiga kiruvchi sayyoralarga
borish uchun
kerak bo‘ladigan tezlik – 11,2 km/s.
Uchinchi kosmik
tezlik
Quyosh sistemasining tortish kuchini yengib chiqib ke-
tish uchun kerak bo‘ladigan tezlik – 16, 7 km/s.
a
→
tezlanish
bilan
vertikal harakat-
lanayotgan jism
og‘irligi
P
→
=
m (
–
) – pastga tushayotgan jism og‘irligi.
P
→
=
m(
+
)
– yuqoriga ko‘tarilayotgan jism og‘irligi.
Vaznsizlik
Jismning tayanchga yoki osmaga ko‘rsatadigan kuchi
nolga teng bo‘ladigan, ya’ni og‘irligi yo‘qoladigan holat.
Yuklama
.
