4.4-rasm. Akustik anemometr
Kosali va kontaktli anemometrlar odatda atmosferaning
quyi qatlamidagi
issiqlik va namlikning turbulent oqimlarini hisoblash uchun zarur bo‘lgan gradient
o‘lchashlarida qo‘llaniladi. Ular yordamida vaqtning kerakli oralig‘i (bir
necha
minutdan 1-3 soatgacha) uchun shamolning o‘rtacha tezligini aniqlash mumkin.
Induksion anemometrlar shamolning oniy (2-3 s) tezligini aniqlashda qo‘llaniladi.
Bunday kuzatishlar, masalan, balans o‘lchagich ko‘rsatkichlariga
shamol
tuzatmalarini kiritish uchun zarur.
Shamol xarakteristikalarini aniqlash uchun hozirgi vaqtda meteorologik
stansiyalarda
anemorumbometrlar qo‘llaniladi. Shamolni kuzatish quyidagilarni o‘z
ichiga oladi: a) vaqtning 2 yoki 10 daqiqa oraliqlarida (o‘lchashlarda
foydalanilayotgan asbobning texnik imkoniyatlariga bog‘liq holda)
shamolning
o‘rtacha tezligini o‘lchash; b) vaqtning shu oralig‘idagi oniy shamol tezligining
maksimal qiymatini aniqlash (kuchayuvchi shamol tezligi); v) 2
daqiqa ichidagi
shamolning o‘rtacha yo‘nalishini aniqlash. Shamol tezligi va yo‘nalishini uzluksiz
qayd
qilib borish uchun anemorumbograflardan foydalaniladi. Ular yordamida
shamol tezligining 1 soat ichidagi o‘rtacha qiymati, oniy tezlikning 1
soat ichidagi
maksimal qiymati va 1 soat ichidagi o‘rtacha tezlikka mos keluvchi shamol yo‘nalishi
aniqlanadi.
Shamol
tezligi
datchiklarining
konstruksiyasiga
bog‘liq
ravishda
anemometrlarning quyidagi turlari ajratiladi:
- havo oqimining bosimini qayd etuvchi plastinka yoki boshqa shakldagi jism
(flyuger, shamol o‘lchagich);
- shamol ta’sirida vertikal o‘q atrofida aylanuvchi bir nechta kosa yoki
parraklardan tashkil topgan tizim (rotoanemometrlar, parrakli anemometrlar)
- harorati atrofdagi havo haroratidan farq qiluvchi jismlar (issiqlik
anemometrlari).
