Bog’dorchilikning rivojlanishi, hozirgi ahvoli va istiqboli




Download 8,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet236/386
Sana30.05.2024
Hajmi8,59 Mb.
#257248
1   ...   232   233   234   235   236   237   238   239   ...   386
Bog'liq
qorakol

15.18.Bog’dorchilikning rivojlanishi, hozirgi ahvoli va istiqboli 
 
Madaniy bog’dorchilik O’zbekistonda taxminan milodgacha V asrlardan rivojlana boshlagan. 
Ammo obyektiv va subyektiv sabablarga ko’ra uning sosial iqtisodiy samaradorligidan uzoq yillar 
barqaror foydalanilmagan. Sug’oriladigan yerlarni kengaytirish yillarida bog’dorchilikni 
rivojlantirish birmuncha tezlashtirildi. 
Qayd etish lozimki, bog’zorlar hosildorligiga ko’pincha ob-havo tasir etadi. 2000 yil ob-havo 
tarmoq uchun boshqa yillarga nisbatan qulay keldi. Natijada 1990 yilga nisbatan gektaridan 
hosildorlik 20,4 sentnerga yoki qariyb 56 % ga oshdi. 2000 yilda aholi jon boshiga qariyb 33 kg 
meva-rezavor mevalar ishlab chiqilgan. Bu 1960 yilga nisbatan 2 marta ko’pdir. 2000 yilda 8,4 % 
mahsulot umumittifok fondiga sotilgan. Aholi jon boshiga 23 kg meva-rezavor meva istemol etilgan 
xolos. 
Istiqbolda bog’dorchilik mahsulotlarini ko’paytirishni ya’ni, gektaridan hosildorlikni 2-3 martaga 
oshirishnihamda respublika sharoitida serdaromad o’rik, nok, gilos, anjir, anor, xurmo, shotut va 
boshqalarning ekin maydonlarini kengaytirish hisobiga amalga oshirish maqsadga muvofikdir. 
Bunga 2014 yilga kelib erishildi desa bo’ladi. Ya’ni 2014 yilda bog’lar maydoni 2005 yilga nisbatan 
40,8% ga ko’payib, hosildorlik 1,9 martaga va yalpi xosil esa 2,6 martaga oshgan. Aholi jon boshiga 
to’g’ri keladigan bog’dorchilik mahsulotlari 2,2 martagako’tarilgan (1-jadval). 
 
1-jadval 
O’zbekistonda bog’dorchilikni rivojlantirishning asosiy ishlab chiqarish ko’rsatkichlari 
(2005-2014 yy.)*
Yillar 
Hosilga kirgan 
bog’lar maydoni, 
ming ga. 
Meva va rezavor-lar 
yalpi hosili, ming 
tonna 

gektaridan 
hosildorlik, 
s/ga 
Aholi 
jon 
boshiga, kg 
2005 
152,4 
949,3 
62,3 
36 
2006 
160,2 
1182,2 
73,8 
44 
2007 
165,9 
1270,0 
76,6 
47 
2008 
170,1 
1402,7 
82,5 
51 
2009 
176,9 
1544,5 
87,2 
55 
2010 
184,8 
1710,3 
92,6 
59 
2011 
193,1 
1878,8 
97,3 
64 
2012 
196,0 
2052,8 
104,7 
68 
2013 
201,3 
2261,1 
112,3 
74 
2014 
214,6 
2490,6 
116,0 
80 
*
O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi. Yillik statistik to’plam. Toshkent 2013 yil va 
O’zbekiston qishloq xo’jaligi. Toshkent 2015 to’plam materiallari. 
Mustaqillik yillarida (2010-2014 yillarda)mevalarning quyidagi navlari rayonlashtirilgan: 
olmaning feruza .7.UZ.2014 y., 
behining mushk behi .7.UZ. 2012 y., 
olxo’rining Kirgizskaya prevosxodnaya.7.UZ. 2012 y.,1-13.). 
shaftolining muyassar.327.UZ.2013y. va o’rikning Bobo Radjabi .7.UZ.2012 y., 
maroqand.7.UZ.2010 y. navlari kabilar. 
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining2009 yil 26 yanvardagi PQ-1047-sonli“Oziq-ovqat 
mahsulotlari ishlab chiqarishni kengaytirish va ichki bozorni to’ldirish yuzasidan qo’shimcha chora-
tadbirlar to’g’risida”gi qaroriga binoan respublika aholisining oziq-ovqat mahsulotlariga bo’lgan 
ehtiyojlarini barqaror ta’minlash, ichki iste’mol bozorini mamlakatimizda ishlab chiqarilgan oziq-
ovqat mahsulotlari bilan bekamu-ko’st to’ldirish, bog’-rog’larni jadal rivojlantirish maqsadida, 
O’zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi, Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi tomonidan 
manfaatdor xo’jalik birlashmalari, Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi va viloyatlar 
hokimliklari bilan birgalikda oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarishni kengaytirish va ichki iste’mol 


309 
bozorini ular bilan to’ldirish bo’yicha kompleks chora-tadbirlar ishlab chiqilgan bo’lib unda 2009 
yilda oziq-ovqat mahsulotlari eng muhim turlarini ishlab chiqarishning asosiy parametrlari, 
respublika viloyatlari bo’yicha 2009 yilda yangi meva-sabzavot mahsulotlari, kartoshka, poliz 
ekinlari va uzum ekiladigan maydonlar hamda ularni yetishtirishning prognoz hajmlari, shuningdek, 
respublikada tomchilatib sug’orish tizimini tatbiq etishning prognoz parametrlari ishlab chiqilgan.
Mamlakatimizda oziq-ovqat mahsulotlarini, jumladan meva-rezavorlarni ko’paytirish 
maqsadida bog’ maydonlarini kengaytirish va ulardan olinadigan hosilni jadallashtirish ishlarida 
intensiv bog’lar barpo qilish dolzarb vazifa qilib qo’yildi va hozirgi kunda respublikaning ko’p 
hududlarida tekis dalalarda ham, adir hududlarda ham ana shunday bog’lar yaratildi. Ma’lumki bu 
bog’lar katta mablag’lar evaziga barpo qilinadi. Ana shu maqsadda yuqorida ta’kidlangan qarorda 
tijorat banklariga O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankining qayta moliyalashtirish stavkasidan 
oshmaydigan foiz stavkasi bo’yicha belgilangan tartibda, mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalarga 
— oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarishda zarur bo’lgan texnologiya uskunalari, xom ashyo va 
materiallar sotib olish hamda tomchilatib sug’orish tizimlarini xarid qilish uchun hamda fermer 
xo’jaliklari, agrofirmalar va boshqa tadbirkorlik subyektlariga — issiqxonalar barpo qilish hamda 
tomchilatib sug’orish tizimini tatbiq etish uchun kreditlar berish va lizing xizmatlari ko’rsatish uchun 
bank kredit portfelining kamida 20 foizi miqdorida maxsus kredit liniyalari ochish tavsiya qilingan. 
Keyingi yillarda, ushbu qarorga qo’shimchalar kiritildi va u bosqichma-bosqich hayotga tatbiq 
etilmoqda.

Download 8,59 Mb.
1   ...   232   233   234   235   236   237   238   239   ...   386




Download 8,59 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Bog’dorchilikning rivojlanishi, hozirgi ahvoli va istiqboli

Download 8,59 Mb.
Pdf ko'rish