Microsoft Word 01 Kishlok xujalik ishlab chikarish iktisodiyoti

55 
2 - bosqich. 
Asosiy 
qism 
(60 daqiqa) 
2.1.Ma’ruza matni mavzusining matni tarqatiladi. 
Reja, tayanch tushunchalar bilan tanishish taklif 
etiladi. 
2.2.Slaydlardagi ko’rgazma va sharhlar asosida 
qullaniladigan nazariy usullar bilan tanishtiriladi. 
Fanning boshqa fanlar bilan uzviy aloqasini va 
chegarasini tushuntiradi hamda fanning oldida turgan 
muammolar va vazifalar nimadan iborat ekanligini 
tayyorlab kelingan chizma orqali talabalar hukmiga 
havola 
etiladi. 
Dars 
davomida 
talabalarni 
faollashtiruvchi savollar o’rtaga tashlanadi. Har bir 
rejadagi savol bo’yicha xulosalar qilinadi. 
2.3.Keltirilgan tayanch tushunchalarni chuqurroq 
izohlash maqsadida talabalarga Klaster texnikasi 
qo’llaniladi. 
2.1.Eshitadi. 
Navbat 
bilan 
bir-birini 
takrorlamay 
atamalarni 
aytadi. 
O’ylaydi, javob beradi va 
to’g’ri javobni eshitadi. 
2.2.Muammoli vaziyatda o’z 
fikri bilan, muammoni xal 
qilish yo’llarini qidiradi. 
2.3.Eslab qoladi, yozadi. 
Har bir savolga javob 
berishga harakat qiladi. 
Ta’rifni yozib oladi, misollar 
keltiradi 
3 - bosqich. 
Yakuniy 
(10 daqiqa) 
3.1.Mavzu bo’yicha yakun qiladi, qilingan ishlarni 
kelgusida kasbiy faoliyatida muhim ahamiyatga ega 
ekanligiga talabalar e’tiborini qaratadi. 
3.2.Faol qatnashgan talabalarni baholaydi.
3.3.Mavzu bo’yicha test topshiriqlarini beradi. 
3.4.Mustaqil ishlash uchun topshiriq beradi. 
3.1.O’z-o’zini, 
o’zaro 
baholashni o’tkazadi.
3.2.Savol beradilar, javob 
beradilar. 
3.3.Mavzu bo’yicha test 
topshiriqla-rini bajaradilar. 
3.4.Mustaqil ishlash uchun 
topshiriqlarni yozadilar. 
 
1.Fanning predmeti va vazifalari. O’rganish uslublari 
 
Iqtisodiyot keng ma’noda ishlab chiqarish jarayonida kishilar ishtirok etadigan ijtimoiy 
munosabatlarning yig’indisidir. Bu munosabatlar obyektiv qonun va qonuniyatlarga bog’liq. Jamiyat 
rivojlanishining turli bosqichlarida ijtimoiy ishlab chiqarish qonunlari va moddiy boyliklarni 
taqsimlashni iqtisodiy nazariya o’rganadi. Kishilar o’rtasida iqtisodiy munosabatlarni o’rganib, 
iqtisodiy nazariya iqtisodiyotning turli tarmoqlarda iqtisodiy qonunlarning aniq turli tuman 
xususiyatlarini o’rganish bilan shug’ullanmaydi va o’z oldiga shug’ullanishni vazifa qilib qo’ymaydi. 
«Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti» fani boshqa iqtisodiy fanlar bilan chambarchas bog’langan. 
«Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti»ning nazariy va uslubiy jihatdan bazasi xuddi boshqa tarmoq fanlari 
kabi iqtisodiy nazariya hisoblanadi. «Iqtisodiy nazariya» ishlab chiqarish munosabatlarini va ularning 
iqtisodiy qonunlarida aks etishini, shuningdek bu qonunlardan amalda foydalanishni o’rganadi. 
«Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti» ishlab chiqarish munosabatlarining shakllanish turlarini iqtisodiy 
qonunlarning harakat qilish mexanizmini, ularning namoyon bo’lish shakllarini va shu tarmoqda aniq 
sharoitda ulardan foydalanishni ochib beradi. «Iqtisodiy nazariya» bilan «Qishloq xo’jaligi 
iqtisodiyoti» o’rtasida ishlab chiqaruvchi kuchlarni o’rganish borasida farq bor. Iqtisodiyotning turli 
tarmoqlarida iqtisodiy qonuniyatlarning umumiy ko’rinish xususiyatlari bilan tarmoq iqtisodiy fanlari 
shug’ullanadi: sanoat, qishloq xo’jalik, qurilish, transport, savdo, kommunal-xo’jalik iqtisodiyoti va 
boshqalar. Iqtisodiy fanlarning bunday tabaqalanishi ijtimoiy mehnat taqsimotining rivojlanishi bilan 
bog’langan. "Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti" fanining fan sifatida ajralishi ham moddiy ishlab 
chiqarishning asosiy sferasi hisoblangan qishloq xo’jaligining ajralishi bilan bog’langan. «Qishloq 
xo’jaligi iqtisodiyoti» shunday fanki, u qishloq xo’jalik ishlab chiqarishda obyektiv iqtisodiy 
qonuniyatlar harakati va ularning ko’rinish shakllarini o’rganadi. Qishloq xo’jaligida iqtisodiy 
munosabatlarni undagi xususiyatlarni hisobga olgan holda tekshiradi: mavjud shirkat, fermer va 

56 
dehqon xo’jaliklari, agrosanoat kombinatlari, agrofirmalar, ijara jamoalarining rivojlanishini nazariy 
jihatdan umumlashtiradi. 
«Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti» fani quyidagi aralash fanlarning o’rgatish uslubiyotlaridan 
foydalanadi: 
1.Agrobiznesni tashkil qilish va rejalashtirish; 
2.Iqtisodiy geografiya; 
3.Qishloq xo’jaligi statistikasi; 
4.Buxgalteriya hisobi; 
5.Iqtisodiy kibernetika; 
6.Qishloq xo’jaligi korxonalari faoliyatining tahlili; 
7.Qishloq xo’jaligi tarmoqlari texnologiyasini iqtisodiy baholash va boshqalar.
Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti–tarixiy fan. U jamiyat rivojlanishi va o’zgarishdagi 
qonuniyatlarni, ularning ko’rinish shakllarini o’rganadi. Voqyea hodisalarni birgalikda o’zaro 
aloqadorlikda va sabab oqibatda aks ettiruvchi tushunchalar - iqtisodiy qonunlarga tayangan holda 
qishloq xo’jalik iqtisodiyoti aniq sharoitda ularning harakatini ochib beradi, xo’jalik sharoitida 
ulardan foydalanish, ishlab chiqarish va iqtisodiy ko’rsatkichlarini hisoblash usullarini ishlab chiqadi. 
Qishloq xo’jaligida butun iqtisodiyot tarmoqlari singari quyidagi qonunlar tizimi harakat qiladi: 
1.Kengaytirilgan takror ishlab chiqarish; 
2.Jamg’arish; 
3.Qiymat, talab va taklif qonunlari; 
4.Mehnat unumdorligining o’sib borishi va boshqalar.
"Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti" fanining predmeti shuki, u kishilarning ishlab chiqarish 
munosabatlarini ishlab chiqaruvchi kuchlar bilan o’zaro aloqadorligida va o’zaro bog’liqligida 
o’rganadi. 
Ishlab chiqaruvchi kuchlar tabiiy va texnologik fanlarning o’rganish predmeti hisoblanadi. 
«Qishloq xo’jalik iqtisodiyoti» ishlab chiqarish munosabatlarini o’rgana borib, ishlab chiqaruvchi 
kuchlardagi o’zgarishlarni ham aks ettiradi. «Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti»ning muhim vazifasi
loyihadagi va qo’llaniladigan mashina, agrotexnika, meliorativ va boshqa tadbirlarning 
samaradorligini aniqlash hisoblanadi. Shu bilan birga iqtisodiyotning tabiiy va texnologik fanlar bilan 
aloqasi o’rnatiladi. Shunday qilib, «Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti» fani qishloq xo’jalik tarmog’ida 
ishlab chiqarish munosabatlarini moddiy ishlab chiqarishning boshqa sferalari bilan aloqadorligida 
o’rganadi. Bunda tabiiy texnik va boshqa aralash fanlar tadqiqotlari natijasiga tayaniladi.
"Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti" fanining asosida materialistik dialektika yotadi. Shu bois, 
borliqni bilish usullari fanning asosiy uslubiyotini tashkil qiladi. Bu usul hodisalarni bir-biridan 
ajratmasdan ularni bir-biriga bog’lab o’rganadi. U hodisalarni to’xtovsiz harakatda, o’zgarishda, 
yangilanishda va rivojlanishda, shuningdek miqdor o’zgarishlardan sifat o’zgarishlariga aylanishida 
o’rganadi. Quyidan yuqoriga harakatini, qarama-qarshiliklar birligi va kurashi nuqtai nazaridan 
o’rganadi. Bundan tashqari iqtisodiy materiallarni o’rganishda iqtisodiy tadqiqotlarning turli 
usullaridan foydalanadi. Eng ko’p qo’llaniladigan usullariga statistik, analitik, korrelyasiya, 
dispersiya, regressiya, indeks va boshqalar. Undan keyingisi iqtisodiy-matematik uslublar: simpleks, 
ishlab chiqarish deduksiyasi, ikki yoqlama baholash, taqsimot va boshqalar. Alohida ijtimoiy 
hodisalarni, ilg’or tajribalarni o’rganishda monografiya usul qo’llaniladi. Turli tadbirlarning iqtisodiy 
samaradorligini asoslashda eksperimental usul qo’llaniladi. Bundan tashqari analiz va sintez, 
xronometraj, tanlab tekshirish, anketa so’rog’i kabi usullardan ham foydalaniladi. 

Download 8,59 Mb.