1.7-rasm. Buxgalteriya hisobining obektlari
Xo‘jalik mablag‘larining tarkibi korxonalar faoliyatining yo‘nalishiga bog‘liq (sanoat, qishloq
xo‘jaligi, savdo va h.k.).
Xo‘jalik yurituvchi subekt aktivlari (mablag‘lari) mohiyati, tarkibi va joylanishiga ko‘ra ikkita
guruhga bo‘linadi.
I. Uzoq muddatli aktivlar.
II. Joriy aktivlar.
Quyidagi mezonlarga javob beradigan moddiy aktivlar asosiy vositalar tarkibiga kiritiladi:
a) xizmat muddati 1 yildan oshiq;
b) bitta birligi (komplekti) ning qiymati O‘zbekiston Respublikasida belgilangan eng kam ish
haqining 50 barobaridan oshiq bo‘lgan (sotib olish vaqtida) predmetlar.
Asosiy vositalarga yer, yerni obodonlashtirsh, binolar, inshootlar, uzatish moslamalari, mebel va
ofis jihozlari, kompyutyer jihozlari va hisoblash texnikasi transport vositalari, ishchi va mahsuldor
hayvonlar va hokazo shunga o‘xshashlar kiradi.
Asosiy vositalarni hisobga olish uslublari №5-«Asosiy vositalar» nomli BHMSda keltirilgan
(O‘zbekiston Respublikasi Adliya Vazirligida 20 yanvar 2004 yil 1299-raqam bilan ro‘yxatga olingan).
Uzoq muddatli aktivlarga asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar, uzoq muddatli investitsiyalar,
o‘rnatiladigan asbob-uskunalar, kapital quyilmalar va uzoq muddatli debitor qarzlari hamda kechiktirilgan
xarajatlar kiradi. Bularning mazmunini tushunish uchun ayrimlariga batafsilroq to‘xtalib o‘tamiz.
Asosiy vositalar – korxona xo‘jalik faoliyatini yuritishda uzoq davom etadigan vaqt mobaynida,
mahsulot ishlab chiqarish, ish bajarish va xizmat ko‘rsatish yoki ma'muriy va ijtimoiy-madaniy
funksiyalarni amalga oshirish jarayonida foydalaniladigan moddiy aktivlardir.
