7
I-bob. Mehnat ta`limi darslarini yangi pedagogic texnologiya asosida
o’qitishning didaktik asoslari
1.1. Mehnat ta’limida zamonaviy axborot va pedagogic roli va ahamiyati
Mehnat ta`limi fanidan davlat ta`lim standartida o’quvchilar mehnat ta`limi
faniga oid quyidagi bilim, ko`nikma va malakalarni egallashlari shart:
mehnat jarayoni haqida dunyoqarashga ega bo`lish;
umummehnat bilim, ko`nikma va malakalariga ega bo`lish;
kasb-hunarlar haqida umumiy tasavvurga ega bo`lish;
xalq xo`jaligi, ishlab chiqarish va xizmat ko`rsatish sohalari to`g`risida
bilimlarga ega bo`lish;
turli materiallarga boshlang`ich badiiy ishlov berish ko`nikmalariga ega
bo`lish;
milliy mehnat an`analari, urf-odatlarini bilish;
buyumni texnologik xaritasini tayyorlash ko`nikmalariga ega bo`lish;
Mazkur Davlat ta`lim standartida umumiy o`rta ta`lim maktablarida mehnat
ta`limi va kasb tanlashga yo`naltirishning tayanch mazmuni hamda maktabni
bitirgan o`quvchilarning mehnat va kasb tanlashga tayyorgarlik darajasining
me`yorlari ifodalanadi.
Ushbu standart umumiy o`rta ta`lim maktablari uchun mehnat ta`limi fanidan
o`quv dasturi, darslik, qo`llanma va boshqa rasmiy me`yoriy materiallarni ishlab
chiqish, o`quv-tarbiya jarayonini tashkil etish hamda ilmiy tadqiqotlar olib borish
uchun asos sifatida xizmat qiladigan me`yoriy hujjatdir.
Mehnat talimining maqsadi o`quvchilarni aqliy
va jismoniy mehnat turlari,
jarayonlari hamda kasblar bilan tanishtirish, ularda dastlabki mehnat ko`nikmalari
va malakalarini, mehnatga qiziqish hamda mehnatsevarlikni shakllantirish, ularni
mehnat va kasblarni qadrlashga, ularning ahamiyatini tushunishga o`rgatish, ongli
ravishda kasb tanlashga tayyorlash orqali kasbgacha tayyorgarliklarini amalga
oshirish hamda jamiyat va shaxs farovonligi yo`lida
mehnat faoliyatiga
8
qo`shilishlariga imkon beruvchi shaxsiy sifat va tafakkurlarini rivojlantirishdan
iborat.
Mehnat ta`limining vazifalari: turli ishlab chiqarish sohalari mazmuniga
taalluqli dastlabki ma`lumotlarni o`rgatish, o`lchash tekshirish asboblaridan,
ma`lumot manbalaridan foydalana olish, mehnat amaliyotlarini bajarish, erishilgan
mehnat natijalarni belgilangan talablar bilan taqqoslash orqali xulosa chiqarishga
o`rgatish;
Xalq xo`jaligining turli sohalarida ishlatiladigan texnika va texnologiyalar
to`g`risida
bilimlar berish, inson faoliyatining turli sohalari bilan amaliy mehnat
orqali yaqinroq tanishishlariga imkon yaratish;
mexanizatsiyalashtirilgan va elektrlashtirilgan vositalar bilan ishlashni,
texnologik bilim va malakalarni, mehnat qonunchiligi, xavfsizlik texnikasi,
sanitariya-gigiena qoidalari asoslarini;
o`quvchilarni bozor iqtisodiyoti qonuniyatlari
talablari asosida sifatli,
raqobatbardosh iste`mol mollari, mehnat mahsulotlari etishtirish va etishtirilgan
mahsulotlarni istemolchilarga etkazish vositalarini o`rgatish, ish boshqaruv
(menejerlik) unsurlari, homiylik, ishbilarmonlik sifatlarini shakllantirish va
rivojlantirib borish;
o`quvchilapni bilimga
intilish va mehnatga muhabbat, mehnat kishisiga
nisbatan hurmat hissini singdirish, ularni jamoatchilik, Vatanga sadoqat ruhida
tarbiyalash;
xalq hunarmandchiligi kasblarini o`rgatish orqali xalqning milliy ruhini,
yashash tarzini, an`analarini tiklash va rivojlantirish.
Milliy qadriyatlar, tarixiy
yodgorliklar, xalq ustalarining boy merosini o`rgatish, ulardan o`z amaliy
faoliyatlarida foydalanish ko`nikmalarini mustahkamlash;
yangi ishlab chiqarish va axborot texnologiyalari, yangi texnika, jihozlarning
qo`llanilishi sohalarini zamonaviy talablar darajasida hamda jahon tajribalariga
mos holda o`rganishlarini ta`minlash;
turli sohalarga oid kasbiy faoliyat turlarida qo`llaniladigan asbob-uskunalar,
jihozlar, moslamalardan foydalanishni o`rgatish;
9
o`quvchilarda umummehnat ko`nikma va malakalarini shakllantirish, ularning
qiziqishi,
qobiliyati, kasbiy moyilliklariga ko`ra, kasb-hunar turlarini tanlashga
asos bo`ladigan sifatlarni, umummehnat madaniyatini shakllantirish va
rivojlantirish.
