15
5. Yondirish orqali sterilizatsiya qilish.
Qaynatish usuli bilan shpritslar,
jarohat kengaytirgichlar, pensitlar
sterilizatsiya qilinadi.
Bug‘ yordamida esa, xalatlar, oqliklar, choyshablar va niqoblar
sterilizatsiya qilinadi.
Kimyoviy usul bilan esa, o‘tkir tig‘li asboblar (qaychilar, ignalar)
rezina
qo‘lqoplar, tikish uchun ishlatiladigan iplar sterilizatsiya qilinadi.
Chelaklar hamda tog‘oralar
yondirish orqali sterilizatsiya qilinadi.
Quruq issiqlik bilan yuqori temperaturaga chidamli,
yonmaydigan,
issiqqa bardoshli jismlarni, shishalarni, metall yoki farforni
sterilizatsiya qilish
mumkin.
Aseptika
Aseptika fizik omillar, kimyoviy preparatlar, biologik usullarni qo‘llash
bo‘yicha o‘tkazilgan tashkiliy tadbirlar bo‘lib, yaraga
mikroblar tushushining
oldini olish, ya’ni mikrobsiz ishlash demakdir.
Aseptikaning
asosiy
qonuni
yaraga
tegadigan
har
bir
narsa
bakteriyalardan xoli bo‘lishi, ya’ni sterillangan bo‘lishi kerak. Buni hayotga
tadbiq etish uchun yaraga mikroblar tushushi mumkin bo‘lgan manbalarni
yaxshi bilish kerak. Bu manbalar ikki xil bo‘ladi: ekzogen va endogen.
Ekzogen infeksiya–yaraga bemor atrofidagi tashqi muhitdan havo (havo
infeksiyasi), so‘lak va boshqa suyuqliklar (tomchi infeksiyasi) tarqalishidan,
yarada qoldirgan jismlardan (ip, drenaj va boshqalar)
tushadigan infeksiyalar
ichak, nafas yo‘li va boshqalardan o‘tadi. Endogen infeksiya yaraga to‘g‘ridan–
to‘g‘ri yoki limfa yoki qon tomirlar orqali tushadi. Aseptika sharoitini yaratish
uchun operatsion blokda xonalar (zonalashtirilgan) alohida–alohida bir–biridan
ajratilgan holda bo‘lishi shart. Bunda xonalar bir necha guruhlarga bo‘linadi.
Masalan, qattiq rejimli birinchi xona operatsiya xonasi hisoblanadi. Ikkinchi
xona operatsiyadan oldingi xona hisoblanadi. Uchinchi xona qon saqlaydigan,
operatsiyaga kerakli apparatlar o‘rnatilgan xonadir. To‘rtinchi
xona esa,
ko‘makchi xonadir. Tozalik va intizom aseptikaning asosidir. Kiyimlar (steril,
16
xalat, qo‘lqoplar) tartibga solinib, oyoqqa baxilla kiyib, og‘iz va burunga to‘rt
qavatli doka tutiladi, so‘ng operatsiya xonasiga kiriladi. Operatsiya xonasining
havosini dezinfeksiya qilish uchun bakteriyalarga qarshi ultrabinafsha lampalari
ishlatiladi. Qonunga ko‘ra, operatsiya va muolaja bilan shug‘ullanuvchi
barcha
xodimlar dispanser nazoratida turadilar, har 6 oyda bir marta tibbiyot ko‘rigidan
o‘tadilar.
