11
v) operatsiya va boshqa(lar) tekshirish
ishlarini bajarish vaqtida
ko‘rsatilgan qonun–qoidalarga qat’iy amal qilish;
g) davolash muassasalarida maxsus tashkiliy va sanitariya–gigiyena
chora–tadbirlarni to‘g‘ri amalga oshirish.
U antiseptika usuli bilan birga olib boriladi. Uy sharoitida kuygan yoki
boshqa jarohatlarni bog‘lash vaqtida ham aseptika qonun–qoidalariga amal
qilish lozim. Aseptika tibbiyotning barcha sohalarida qo‘llaniladi.
Tirik
mikroorganizmlar populyatsiyasiga bakteriya kulturasi deyiladi.
Laboratoriyada mikroorganizm kulturalari turli shaklda o‘stiriladi (suyuq oziqa
muhitlarida, agarli "qiyshiq agar” (“kosyak")larda (sterillangan agarli oziqa
muhit ma’lum burchak ostida qiyshaytirilib qotiriladi),
Petri likopchalaridagi
qattiq oziqa muhitlarida). Mikroorganizmlar kulturasi faqat bir turdan iborat
bo‘lsa u sof kultura deyiladi. Mikrobiologlar deyarli hamma vaqt sof bakteriya
kulturalari bilan ish olib boradilar. Agar kultura bittadan ortiq mikroorganizmlar
turini tutsa, u kultura aralash yoki iflos kultura deyiladi. Shuning uchun sof
kulturalarning tozaligini saqlash mikrobiologlarning asosiy vazifalariga kiradi.
Aks
holda
tadqiqotlarda
olingan
natijalar
noto‘g‘ri
bo‘ladi.
Mikroorganizmlarning atrof muhitda keng tarqalganligi
tufayli ularning sof
kulturalarga tushmasligini ta’minlash uchun muhofaza choralarini ko‘rish
muhim, ya’ni aseptika texnikasiga amal qilish lozim.
Demak, aseptika texnikasiga ko‘ra, mikroorganizmlar sterillangan oziqa
muhitida o‘stiriladi va bu muhitni atrofdan mikrorganizmlar tushishidan
muhofaza qilinadi. Sof kultura oziqa
muhitga ekilganda quyidagi aseptika
texnikasi qoidalariga amal qilinadi:
sof kulturaga tegishi mumkin bo‘lgan barcha buyumlar oldindan
sterillanadi;
oziqa muhit sterillanadi;
ekish va qayta ekish vaqtlarida kultura ifloslanishidan
saqlanishi uchun
ehtiyot qilinadi.
Buning uchun quyidagi choralar amalga oshiriladi:
12
barcha idish va oziqli muhitlar tayyor bo‘lishi bilan darxol sterillanadi;
havodagi mikroblar tushmasligi uchun oziqli muhitlar yopiq idishlarda
saqlanadi.
Bunda paxta va dokadan tayyorlangan tiqinlardan foydalaniladi va ular
faqat ekish vaqtida olib turiladi, lekin hech qachon stol yoki boshqa buyumlarga
qo‘yilmaydi;
sterillangan idishlarni ichki va ulardagi steril oziqli muhitlarga hamda sof
kulturalarga tegishi mumkin bo‘lgan barcha vositalar
avvaldan sterillanadi,
masalan, bakteriologik ilmoq;
ekish va qayta ekish vaqtida ishlatiladigan probirka va kolbalarni og‘zi
ishdan oldin flambirlanadi va iloji boricha kam vaqt davomida ochiq holda
qoldiriladi;
ish joyini mikroorganizmlar bilan ifloslanishdan saqlanadi,
bakterial
ilmoqlar ishlatilgandan so‘ng ham sterillanadi, pipetkalar esa,
dezinfeksiya
qiladigan suyuqliklarga solinib qo‘yiladi.
Laboratoriya sharoitida probirkadagi suyuq muhitdan boshqa probirkadagi
muhitga ekish yoki Petri likopchasidagi agarli qattiq muhitga ekish kabi ishlar
tez–tez amalga oshirilib turiladi. Talabalar bunday mashg‘ulotlarni bajarib,
