Global simsiz tarmoqlar (WWAN) texnologiyalari
WWAN tarmoq texnologiyalarini avlodlarga ajratish qabul qilingan
(1G, 2G, 3G, 4G, …). G – Generation, ya’ni avlodni bildiradi.
Birinchi avlod texnologiyalariga (1G) analog texnologiyalari
taalluqli. Analog texnologiyalari faqat ovoz chaqiriqlarini amalga oshirish
47
uchun yaratilgan bo’lib, ma’lumotlarni uzatish tezligi haddan tashqari past
edi.
Ikkinchi avlod texnologiyalari (2G) analog texnologiyalariga
nisbatan qator afzalliklarga ega, ya’ni ovozning yaxshilangan sifati, yuqori
himoyalanganlik va unumdorlik. Ikkinchi avlod texnologiyalari xususida
so’z
borganida,
avvalo,
GSM
(Global
Standard
for
Mobile
Communications) -
"mobil uyali aloqa uchun global standart"
texnologiyasini
ko’rsatish
lozim.
Ushbu
texnologiyada
nafaqat
raqamlashtirilgan nutq, balki raqamli ma’lumotlar uzatilishi mumkin.
GSM tarmoq abonentlari mobil modem xizmatlaridan, kompyuter
tizimlaridan foydalanishlari, elektron pochta xabarlarini yuborishlari va
qabul qilishlari mumkin. Bunday tarmoqlarning asosiy kamchiliklaridan
biri – uzatishning past tezligi. Internetdan mobil foydalanish imkoniyati
GPRS (General Packet Radio Service) - ma’lumotlarni radiotarmoq orqali
paketli uzatishga o’tish bilan anchagina kengaydi. GPRS texnologiyasi
GSM texnologiyaga ustqurma bo’lib, ma’lumotlarni uzatish tezligi 171,2
Kbit/c gacha etadi.
Uchinchi avlod texnologiyalari (3G) yuqorida aytib o’tilgan
ma’lumotlarni uzatish tezligiga talablarga qo’shimcha ikkinchi avlod
tarmoqlari bilan osongina integratsiyasini ta’minlashga mo’ljallangan.
Ushbu
avlod
texnologiyalariga
CDMA
texnologiyasining
rivoji
hisoblanuvchi
WCDMA (Wideband Code Division Multiple Access) – kod
ajratishli keng polosali ko’p miqdordagi foydalanish – radiointerfeys
texnologiyasi
mansub.
Ushbu
texnologiya
har
biri
5
MGs li
radiochastotaning ikkita keng polosasidan foydalanadi. Mobil foydalanish
texnologiyasi rivojining navbatdagi bosqichi EDGE (Enhanced Data rates
for GSM evolution) – GPRS tarmoqlarga ustqurma hisoblanuvchi mobil
aloqa uchun ma’lumotlarni simsiz uzatuvchi raqamli texnologiya. EDGE
yordamida tarmoqqa ulanish GPRS ga nisbatan taxminan 3 marta tez,
ma’lumotlarni uzatish tezligi esa 474 Kbit/s gacha tashkil etishi mumkin.
HSPA+ (Evolved High-Speed Packet Access) – uchinchi avlodning
tezligi yuqori paketli foydalanish texnologiyasi bo’yicha ma’lumotlarni
uzatish tezligi (bazaviy stansiyadan barcha lokal abonentlarga
ma’lumotlarni uzatish tezligi) 10 - 20 Mbit/s gacha tashkil etadi.
To’rtinchi
avlod
texnologiyalarining
(4G)
uchinchi
avlod
texnologiyalaridan asosiy farqi, ushbu texnologiyalar ma’lumotlarni
butunlay paketli uzatish protokollariga asoslangan. 3G texnologiyasi esa
o’zida paketli kommutatsiya bilan kanalli kommutatsiyani birlashtiradi.
48
WiMAX va LTE (Long-Term evolution) texnologiyalari to’rtinchi
avlod texnologiyalari hisoblanib, ularda multiplekslashning yangi, haddan
tashqari samarali sxemalari ishlatiladi. Ularning ikkalasida ovozni uzatish
kanali mavjud emas. LTE standartida tarmoqda abonentgacha tezlik 173
Mbit/s gacha va abonentdan tarmoqqacha tezlik 58 Mbit/s gacha
belgilangan.
|
