|
Modda almashinish asoslari
|
| bet | 10/26 | | Sana | 12.06.2024 | | Hajmi | 57,05 Kb. | | #262898 |
Bog'liq ATJ YAKUNIYAbsorbsiya. Absorbsiya, absorbtiv, absorbent, xemosorbsiya, gaz, suyulik, fazalar, muvozanat, Genri koeffisiyenti, solishtirma sarf, suyuq yutuvchining sarfi, jarayon tezligi, tenglama.
Gaz yoki bug'li aralashmalardagi gaz yoki bug' komponentlarining suyuqlikda yutilish jarayoni absorbsiya deb noralanadi. Yutilayotgan gaz yoki bug' absorbth, yutuvchi suyuqlik esa — absorbent deb ataladi. Ushbu jarayon selektiv va qaytar jarayon bo'lib, gaz yoki bug' aralashmalarini ajratish uchun xizmat qiladi. Absorbtiv va absorbentlaming o'zaro ta'siriga qarab, absorbsiya jarayoni 2 ga bo'linadi: fizik absorbsiya; kimyoviy absorbsiya (yoki xemosorbsiya). Fizik absorbsiya jarayonida ga53iing suyuqlik bilan yutilishi paytida kimyoviy reaksiya yuz bermaydi, ya'ni kimyoviy birikma hosil bo'lmaydi. Agar suyuqlik bilan yutilayotgan gaz kimyoviy reaksiyaga kirishsa, bunday jarayon xemosorbsiya deyiladi. Ma'lumki, fizik absorbsiya ko'pincha qaytar jarayon bo'lgani sababli, ya'ni suyuqlikka yutilgan gazni ajratib olish imkoni bo'ladi. Bunday jarayon desorbsiya deb nomlanadi. Absorbsiya va desorbsiya jarayonlarini uzluksiz ravishda tashkil etish, yutilgan gazni sof holda ajratib olish va absorbentni ko'p marta ishlatish imkonini beradi. Absorbsiya jarayoni sanoat konconalarida uglevodorodli gazlami ajratish, sulfat, azot, xlorid kislotalar va ammiakli suvlami olishda, gaz aralashmalaridan qimmatbaho komponentlami ajratish va boshqa hollarda keng miqyosda ishlatiladi. Absorbsiya jarayoni ishtirok etadigan texnologiyalami qurilmalar bilan jihozlash murakkab emas. Shuning uchun, kimyo, oziq - ovqat va boshqa sanoatlarda absorberlar ko'p qo'llaniladi
quyidagi prinsipial sxemalar qo'llaniladi:- parallel yo'nalishli; turli tarmoqiarida absorbsiya jarayonini tashkil etishda- q^ama - qarshi yo'nalishli;- bir pog'onali, qisman resirkulatsiyali;- ko'p pog'onali, qisman resirkulatsiyali.
Rektifikasiya. Rektifikasiya. Flegma va flegma soni. Jarayonning ishchi chizig‘i. Rektifikasion kollonalar konstruksiyalari.
Suyuqlik aralashmalarini tashkil etuvchi komponentlarga bir necha marta qisman bug'latish va bug'lami kondensatsiyalash natijasida ajratishga rektinkatsiya deyiladi. Odatda, eritmalami to'la ajratishni faqat rektifikatsiya usuli ta'minlaydi. Bu jarayon nasadkali yoki tarelkali kolonnalarda o'tkaziladi. Kolonnada bug' va eritma qarama - qarshi yo'nalishda harakatlantiriladi va har bir to'qnashish moslamasida bug' kondensatsiyalansa, eritma esa bug'ning kondensatsiyalanish issiqligi hisobiga qisman bug'lanadi. Shunday qilib, bug' yengil uchuvchan komponent bilan kolonnadan pastga oqib tushayotgan suyuqlik esa qiyin uchuvchan komponent bilan boyitiladi. Bug' va eritmaning ko'p marta to'qnashishi hisobiga distillyat butunlay yengil uchuvchan, kub qoldig'i esa — qiyin uchuvchan komponentdan tarkib topgan bo'ladi. 470 Rcklitikatsiya Jarayonini hisoblashda qiiyidagi taxminlar qabul qilinadi: a) 1 kmol bug' kondcnsatsiyalanish davrida 1 kmol suyuqiik bug'Ianadi. Demak, leklinkatsioii kolonnaning istalgan ko'ndalang kesimida harakatlanayotgan bug'ning miqdori bir xildir; b) deflcgmalorda kondensatsiyalanayotgan bug'ning tarkibi o'zgarmaydi. Demak, rektifikalsion koloiinadan chiqib ketayotgan bug'ning tarkibi distillyatnikiga teng (уа = Xd) bo'Iadi; d) eritma bugianishi davrida lining tai-kibi o'zgarmaydi. Demak, bug'lanish davrida hosil boigan bug'ning tarkibi kub qoldig'inikiga tenglashadi, ya'ni =л:^).
aqiqiy tlegma sonini tanlash оЧа murakkab masaladir, chunki uning miqdoriga qarab rektifikalsion kolonna oMchamlari va issiqlik eltkichlar sarfi o'zgaradi. Kolonna lami ishlatish uchun zarur sarflar va kapital xarajatlar hamda energetik sarflar flegma soniga bog'liq. 5.58-rasmda haqiqiy flegma soni ning rektifikatsiya jarayoni sarflariga bog'liqligi tasvirlangan. Ko'rinib turibdiki, flegma soni ortishi bilani ekspluatatsion sarflar proporsional ravishda ortadi. Kapital sarflaming flegma soniga bog'liqligi kolonna diametri va balandligiga teskari proporsionalligi bilan ifodalanadi. Flegma sonining ma'lum bir qiymatiga kapital sarflaming minimal 5.58-rasm. Rektifikatsiya jarayoniga bo^gan sarflaming flegma soniga bog'iqligi. 1- ekspluatatsion sarflar; 2- kapital sarflar; 3- umumiy sarflar. keladi. kattaligi to'g'ri Umumiy sarflar va flegma soni oi-asidagi bog'liqlik ham minimmn nuqtasi bilan xarakterlanadi. Bu nuqtaga mos R haqiqiy flegma sonining optimal qiymatiga teng bo4adi. Haqiqiy flegma sonini quyidagi formulada hisoblash mumkin
|
| |
