Kompleks iqtisodiy tahlil metodikasi




Download 2,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet24/436
Sana05.01.2024
Hajmi2,53 Mb.
#130885
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   436
Bog'liq
Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

Kompleks iqtisodiy tahlil metodikasi 
Metodika – analitik tadqiqotni yanada maqsadga muvofiq baja-
rishning usullari va qoidalari majmuidir. Tahlilda umumiy va xususiy 
metodika farqlanadi. Umumiy metodika iqtisodiyotning turli sohalarida-
gi iqtisodiy tahlilning turli obyektlarini o‘rganishda foydalaniladi. Xusu-
siy metodika muayyan iqtisodiyot sohalari, ishlab chiqarish turi, tadqiqot 
obyektlarida tahlil ko‘rinishida umumiy qo‘llanilishini aniqlashtiradi. 
Tahlilning ixtiyoriy metodikasi analitik tadqiqot o‘tkazish bo‘yi-
cha ko‘rsatmalar yoki metodologik tavsiyalarni o‘zida aks ettiradi, aynan: 
• analitik tadqiqot o‘tkazish ketma-ketligi va davriyligi bo‘yicha 
tavsiyalar; 
• o‘rganilayotgan obyektlarni tadqiq qilish usul va uslublarini tav-
siflash; 
• tahlilni tashkil qilish, uni metodik, texnik va informatsion 
ta’minoti bo‘yicha ko‘rsatmalar; 
• tahlil natijalarini rasmiylashtirish bo‘yicha tavsiyalar.
IT metodikasining ikki elementiga batafsilroq to‘xtalamiz: 
1) tahlil texnologiyasi (analitik ishlarni bajarish ketma-ketligi); 
2) o‘rganilayotgan obyektlarni tadqiq qilish usullari (tahlilning 
metodik instrumentariysi). 
Kompleks iqtisodiy tahlilni bajarishda bir nechta texnologik 
bosqich ajratiladi: 
1) tahlil obyektlari, maqsad va vazifa aniqlanadi, analitik ishlar 
rejasi tuziladi, chunki maqsad aniq keltirilmasa, tahlil jarayoni o‘z 
ma’nosini yo‘qotadi; 
2) tahlil obyektini tavsiflashga ko‘maklashuvchi ko‘rsatkichlar 
tizimi ishlab chiqiladi; 
3) tahlil uchun zaruriy axborot to‘planadi va tayyorlanilib (uning 
aniqligi, ishonchliligi tekshiriladi, mutanosib ko‘rinishga olib kelinadi
tizimlashtiriladi. Iqtisodiy tahlil natijalari axborotlarning sifatiga bog‘liq 
bo‘ladi; 
4) xo‘jalik yuritishning haqiqatdagi natijalarini hisobot davri reja 
ko‘rsatkichi bilan, qabul qilingan me’yorlar va standartlar, o‘tgan yillar 
haqiqatdagi ma’lumotlari bilan, yetakchi korxonalar yutuqlari, o‘rtacha 
soha bo‘yicha; korxona rivojlanishi tendensiyalari va sur’atlari, uning 
reytingi, moliya va tovar bozoridagi holati o‘rnatiladi; yechimi bo‘yicha 
muayyan chora-tadbirlarni taqozo etuvchi muammolar topiladi; 
5) omillar va korxona faoliyati natijalariga o‘tmishda hamda 


54
istiqbolda ularning ta’siri aniqlanadi, korxona maqsadlariga erishishda 
foydalanilmagan imkoniyatlar hisoblanadi va shuning asosida erishilgan 
natijalarni baholash amalga oshiriladi; 
6) yuzaga kelgan vaziyatda korxona rivojlanishining ehtimoliy 
ssenariysi ko‘rib chiqiladi, fan va amaliyot sohasida yangiliklarni 
o‘rganish negizida korxona mehnat unumdoligini oshirishning mavjud 
zaxiralari baholanadi; 
7) qo‘yilgan maqsadlarga erishishga yo‘naltirilgan strategik va 
taktik boshqaruv qarorlari qabul qilish bo‘yicha tavsiyalar tayyorlanadi; 
qabul qilinayotgan qarorlarning ehtimoliy oqibatlari, ishlab chiqarish va 
moliyaviy risklar darajasi baholanadi; korxonaning operativ, joriy va 
istiqbolli rejalari aniqlanadi. 
Analitik tadqiqotlarni bajarishning bunday ketma-ketligi iqtisodiy 
tahlil nazariyasi va amaliyoti nuqtayi nazaridan yanada maqsadga 
muvofiq hisoblanadi. 
Analitik tadqiqotning turli bosqichlarida qo‘llaniladigan tahlilning 
texnik uslublari va usullari (tahlil instrumentariysi) iqtisodiy tahlil 
metodikasining eng muhim elementi hisoblanadi (3-chizma). 

Download 2,53 Mb.
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   436




Download 2,53 Mb.
Pdf ko'rish