Oniy tezlik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻrtacha tezlikdan farqli oʻlaroq, cheklangan vaqt oraligʻidagi umumiy harakatni nazarda tutgan holda, obyektning oniy tezligi vaqtning maʼlum bir nuqtasidagi harakat holatini tavsiflaydi. Bu vaqt oraligʻi Δ� ning nolga intilgandagi holat funksiyasining oʻzgarishidir, yaʼni tezlik vaqt funksiyasi sifatida koʻchishdan vaqt boʻyicha olingan hosiladir.

Prujinali mayatnik.

Prujinali mayatnik deb bir uchi mahkamlangan prujina va unga osilgan m massali yukdan iborat sistemaga aytiladi Massasi m bo’lgan moddiy nuqta F natijaviy kuch ta’sirida a tezlanish bilan garmonik tebranish qiladi. N’yutonning II qonuniga asosan:
F = ma ga teng, shuning uchun: ma = - kx. (8.1)

Prujinali mayatnikning tebranish davri:

Sterjenning massa markaziga va bir uchiga nisbatan inertsiya momentini hisoblash. (Formula isboti bilan soʻraladi)

Inersiya momenti [I] harfi bilan belgilanadi.[r] radiusli aylana boʻylab harakatlanayotgan [m] massali tennis koptokchasining (1-rasmga qarang) inersiya momenti quyidagi formula orqali topiladi:
[I = mr^2]
shu bilan birga, inersiya momentining SI dagi birligi [ {kg\ m^2].
Inersiya momenti ayrim manbalarda aylanma harakat inersiyasi deb ham ataladi. Shuningdek, u ikkinchi massa momenti deb ham aytiladi; “ikkinchi” soʻzi u kuch yelkasining kvadratiga toʻgʻri proporsional ekanini bildirish uchun ishlatiladi.

3-BILET.

Tekis oʻzgaruvchan va notekis oʻzgaruvcha harakat haqida tushuncha. Tekis tezlanuvchan va tekis sekinlanuvchan harakatda oniy tezlik va uning vaqtga bogʻliqlik grafigi.

Tekis oʻzgaruvchan harakat - harakat davomida tezlanishning son qiymati oʻzgarmasdan qoladigan harakat. Bunda harakat tezligi ixtiyoriy tanlab olingan teng vaqtlar orali gida bir xil miqdorda oʻzgarib boradi. Agar tezlik son qiymati jihatidan vaqt oʻtishi bilan ortib borsa, bunday harakat tekis tezlanuvchan harakat; kamayib borsa, tekis sekinlanuvchan harakat deb ataladi
Oniy tezlik deb, moddiy nuqta radius-vektoridan vaqt bo'yicha olingan birinchi tartiblihosilaga yoki moddiy nuqtaning berilgan vaqtdagi tezligiga aytiladi.Tekis harakatda tezlik. Moddiy nuqtaning tekis harakati deb, bir xil vaqt oralig'idabir xil yo’lо 'tiladigan harakatga aytiladi.
Demak, yo'lning barcha nuqtalaridagi oniy tezlik bir xil bo'ladi va bosib o'tilgan yo'lAs ning sarflangan vaqt At ga nisbati kabi aniqlanadi:

Fizik mayatnik.

Inersiya markazi bilai ustma-ust tushmaydigan qo’zg’almas nukta atrofida tebranma harakat oladigan har qanday qattiq jism fizik mayatnik bo’la oladi. Muvozanat holatida mayatnikning S inersiya markazi mayatnikning osilish nuqtasi ostida u bilai bir vertikalda yetadi. 1 –rasm
Mayatnik muvozanat holatidan  burchakka og’ganda mayatnikni muvozanat holatiga qaytarishga intiluvchi moment yuzaga keladi. Bu moment quyidagiga teng: M  mgl sin bu yerda
m- mayatnikning massasi,
l - mayatnikning osilish nuqtasi bilai inersiya markazi orasidagi masofa. Bu moment quyidagiga teng; M  mglsin

Massasi M ga asosining radiusi R ga teng boʻlgan silindr inersiya momenti nimaga teng? (Formulani isboti bilan keltirib bering.)

4-BILET.

Tekis oʻzgaruvchan harakatda bosib oʻtilgan yoʻl va n- sekunddagi koʻchish.

T o'g'ri chiziqli tekis o'zgaruvchan harakatda bosib o'tilgan yo'l (yoki ko‘chish)ni topish uchun tezlik va vaqt bog'langan grafik quriladi, so'ngra grafik bilan chegaralangan yuza hisoblab topiladi. To'g'ri chiziqli tekis o'zgaruvchan harakat qilayotgan jismning o'tgan yoTini topishning uchta formulasi quyidagicha bo'ladi
(1)

Download 1.71 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8

Download 1.71 Mb.