90
yo‘llarini tavsiflaydi. ITU IMT-2000 (3G) tarmoqlari, shuningdek 2G
tizimlari uchun tizimning yaxshilangan sig‘imini va spektridan
foydalanish samaradorligini va
mobil
rejimda ishlatilganida
(binolardan tashqarida) minimum 144 kbit/s, mobil bo‘lmagan
sharoitlarda (binolarda) maksimum 2 Mbita/s tezliklarli ma’lumotlarni
uzatish servislarini qo‘llanilishini talab qiladi.
Bu talablarga asoslanish bilan ITU 1999 yilda ITU-R M.1457
tavsiyalarining qismi sifatida IMT-2000 standartlari uchun beshta
radiointerfeyslarni
(W-CDMA,
CDMA2000,
TD-CDMA/TD-
SCDMA, DECT, UWC-136) ma’qulladi. Sanab o‘tilgan 3G tarkibiy
qismlaridan faqat birinchi uchtasi uchinchi avlod to‘laqonli sotali
aloqa standartlari hisoblanadi, DECT va UWC-136 esa yordamchi
rolni o‘ynaydi. DECT bu uchinchi
avlod mobil texnologiyalari
doirasida bu tarmoqlarga qaynoq ulanish nuqtalarini (xot-spotlarni)
tashkil etish uchun uy yoki ofis maqsadlaridagi simsiz telefoniya
standarti hisoblanadi. UWC-136 standarti bu EDGE texnologiyasiga
o‘xshash bo‘lib, 2,5G tarmoqlarga kiradi.
1998 yilning 29 yanvarida European Telecommunications
Standards Institute (ETSI) a’zolari uchinchi avlod (3G) mobil aloqa
standartlariga nisbatan kelishuvga erishdi. Bu standart universal mobil
kommunikatsion tizim (Universal Mobile Communications System)
bo‘lib, uning uchun yechim UTRA (UMTS Terrestrial Radio Access)
deyiladi va u har ikkala W-CDMA (keng polosali Code Division
Multiple Access) va TD-CDMA (Time
Division Multiple Access
CDMA) takliflarga asoslanadi. W-CDMA ilovalar keng spektri uchun
ishlatiladi, u holda TD-CDMA yuqori mobillikni ta’minlash talab
qilinmaydigan binolar uchun avzal ishlatiladi. Bu standart,
kutilganidek, jahon bozorida yangi joyni hosil qiladi va uchinchi avlod
tarmoqlari uchun eng keng ishlatiladigan standart bo‘lib qoladi.
Bugungi kunda jahonda raqobatlashadigan ikkita asosiy 3G
konsepsiyalari mavjud:
- UMTS (Universal Mobile Telecommunications Systems —
universal mobil telekommunikatsion tizim), evropa davlatlarida
qo‘llanadi;
- CDMA 2000ning (Code Division Multiple Access — kanallar
kodli ajratiladigan multiulanish) tarafdorlari Osiyo mamalakatlari va
AQSh hisoblanadi.
Prinsip jihatdan bu ikkala texnologiyalar ikkita turli 3G
tarmoqlarni tashkil etishga revolyusion (UMTS) va evolyusion
91
(CDMAning CDMA2000, CDMA2000 IX, CDMA2000 IX EvDo
turlari) yondashishlarni ko‘zda tutadi. Evolyusion yo‘l chastotalarning
saqlanishi va yangi texnologiyalarga operatorning texnik quvvatlarini
oshirish yo‘li bilan bosqichma-bosqich o‘tishni ko‘zda tutadi. UMTS
bu
mutlaqo yangi standart, shu bilan bir vaqtda 3G uchun taqdim
etilgan CDMAning ko‘rinishi sifatida hozirda dunyoda ishlatilayotgan
ikkinchi avlod cdmaOne (IS-95) texnologiyalarining rivojlanishi
hisoblanadi. Hozirgi vaqtda 3G tarmoqlar deyarli butun dunyoda
ishlatilmoqda.
Asosida uchinchi avlod aloqa tarmoqlari quriladigan sotali aloqa
asosiy standartlarini ko‘rib chiqamiz.
