66
4.24-rasm
Oddiy geometrik jismning tasavvurlariga ega bo'lgan ob'ekt
shaklini
tasavvur
qilish juda oson. Masalan, o'qning detallari (4.24-rasm,
a) va
chponka
(4.24-rasm,
b) eng sodda shaklga ega. o'q silindrsimon,
chponka esa
parallelopipeddir.
Buyumning geometrik shaklini tahlil qilish
- bu ob'ektni oddiy geometrik
jismlar shakliga ega bo'lgan alohida qismlarga aqliy ravishda ajratish.
Uch qismning geometrik shaklini tahlil qilish uchun misol keltiramiz:
po’kaklar (4.24-rasm
, c), vtulkalar (4.24-rasm,
d) va tayanchlar (4.24-rasm,
e).
Po’kak (4.24-rasm,
c) kesilgan konus
A,
silindr B va kub
C ning
yig'indisidan hosil bo'ladi. Po’kak= kesilgan konus
A+ silindr
B+ kub
C
Vtulka (4.24-rasm,
d)
A silindrdan
B silindrni ayirish yo'li bilan hosil bo'ladi.
Vtulka = Silindr
A - Silindr
B
67
Tayanch (4.24-rasm,
e) quyidagicha hosil bo'ladi: to'g’ritburchakli
A
parallelopiped va
B silindrning yig'indisi; ikkita yarim silindr
C ning chap va o'ng
tomonidagi parallelopipeddan ayirish; to'rtburchaklar to'rtburchaklar prizmaning
D
va
C silindrining yig'indisidan ayirish
Tayanch = ((Parallelopiped A - 2 Yarim
silindrli C) + Silindrli B) - Prizma D
