|
Prizmatik va piramidal sirtlar4.1.1. Prizmatik va piramidal sirtlar
Prizmatik sirt
- bu tog’ri chiziq (yasovchi) siniq chiziq (yo’naltiruvchi)
bo'ylab harakatlanish natijasida hosil bo'lgan sirt. Harakatlanayotganda, to’gri
chiziq dastlabki holatiga parallel ravishda qoladi.
4.3 - rasmda a tog’ri chiziq va ABCD siniq chiziqlar berilgan. To'g'ri chiziq a
(yasovchi) asl holatiga parallel ravishda ABCD (yo’naltiruvchi) singan chiziq
bo'ylab harakatlanadi. Natijada biz prizmatik yuzaga ega bo'lamiz.
4.3 – rasm
4.4 – rasm
Piramidal sirt
- bu tog’ri chiziq (yasovchi) siniq chiziq (yo’naltiruvchi)
bo'ylab harakatlanish natijasida hosil bo'lgan sirt. Harakatlanayotganda, chiziq
doimiy ravishda
piramidal sirtning uchi
deb ataladigan qo’zg’almas bir nuqtadan
o'tadi.
4.4 - rasmda S nuqtasi
qo’zg’almas
, a to’g’ri chizig'i va ABCD siniq chizig'i
berilgan. a chizig'i (yasovchi) doimiy ravishda S nuqtadan o'tib, ABCD
(yo’naltiruvchi) singan chiziq bo'ylab harakatlanadi, natijada biz piramidal sirtga
ega bo'lamiz.
С
D
А
а
A
1
В
1
D
1
В
S
В
С
D
А
а
58
4.1.2. Silindrik va konuslik sirtlari
Silindrsimon sirt prizmatik sirt bilan bir xil qonunga muvofiq hosil bo'ladi,
faqat yo’naltiruvchi singan chiziq emas, balki egri.
Silindrsimon sirt
- bu tekis to’g’ri chiziqni (yasovchi) egri chiziq
(yo’naltiruvchi)
bo'ylab
harakatlanish
natijasida
hosil
bo'lgan
sirt.
Harakatlanayotganda, chiziq dastlabki holatiga parallel ravishda qoladi.
4.5 - rasmda to'g'ri chiziq a va egri chiziq ABC berilgan. To'g'ri chiziq a
(yasovchi) avvalgi holatiga parallel ravishda ABC egri chizig'i bo'ylab
harakatlanadi. Natijada biz silindrsimon sirt olamiz.
Konusning yuzasi piramidal sirt bilan bir xil qonunga muvofiq hosil bo'ladi,
faqat yo’naltiruvchi chizig'i singan chiziq emas, balki egri.
4.5 – rasm
4.6 – rasm
Konusning sirti
- egri (yasovchi) bo'ylab tekis (yo’naltiruvchi) harakati bilan
hosil bo'lgan sirtdir. Harakatlanayotganda, tekis chiziq doimo konusning sirtining
yuqori qismi deb ataladigan ma'lum bir q’o’zg’almas nuqtadan o'tadi.
4.6 - rasmda q’o’zg’almal nuqta S, to'g'ri chiziq a va egri ABC chiziq berilgan.
To'g'ri chiziq a (yasovchi) ABC (yo’naltiruvchi) egri chiziq bo'ylab harakat qiladi,
natijada biz konusning sirti hosil bo’ladi.
С
А
а
С
В
А
а
S
|
| |
