5.1.2. Markaziy va parallel proyeksiya
Muhandislikda ikkita proyeksiya usuli qo'llaniladi: markaziy proyeksiya
usuli va parallel proyeksiya usuli.
Agar proyeksiya nurlari bir nuqtadan chiqsa, u holda proyeksiya
markaziy
deb nomlanadi (5.2-rasm). Olingan proektsiya
markaziy proyeksiya
deb ataladi va
proyeksiya nurlari chiqadigan nuqta
proyeksiya markazi
hisoblanadi.
5.2-rasm
Proektsiyalarning markaziy proektsiya usuli bilan qurilishi rasm. 5.2. Fazoda A, B,
C nuqtalar va H proyeksiya tekislik berilgan.H tekislikda A, B, C nuqtalarning
proyeksiyalarini tuzamiz Buning uchun proyeksiya markazi sifatida ixtiyoriy S
69
nuqtani olamiz. S nuqtadan A, B, C nuqtalar orqali proyeksiya nurlarini chizamiz.
Proyeksiya nurlari H proyeksiya tekisligi bilan kesishganda biz a, b, c nuqtalarni
olamiz - A, B, C nuqtalarning markaziy proyeksiyalari.
Agar proyeksiya nurlari bir-biriga parallel bo'lsa, bunday proyeksiya
parallel
proyeksiya
(5.3-rasm), hosil bo'lgan proyeksiya esa
parallel
deyiladi.
Parallel proektsiyalash usuli yordamida proektsiyalarni qurish rasm.5.3.
Fazoda A, B, C, D nuqtalar va H proyeksiya tekisligi berilgan.H tekislikda A, B, C,
D nuqtalarning proyeksiyalarini tuzamiz Buning uchun proyeksiya markazi o`rniga
proyeksiya yo`nalishini olamiz, bu rasmda m yo’nalish o`qi bilan ko`rsatilgan. A,
B, C, D nuqtalari orqali proyeksiya yo'nalishlariga parallel ravishda proyeksiya
nurlarini torting. Proyeksiya nurlari H proyeksiya tekisligi bilan kesishganda biz a,
b, c, d nuqtalarni olamiz - A, B, C, D nuqtalarning parallel proyeksiyalari.
Parallel proektsiya qiyshiq burchakli va to'g’ri burchakli bo'lishi mumkin.
Agar proyeksiya yo'nalishi proyeksiya tekisligiga perpendikulyar bo'lmasa, u holda
proyeksiya
qiyshiq burchakli
parallel proyeksiya
deyiladi (5.3-rasm). Agar
proyeksiya yo'nalishi proyeksiya tekisligiga perpendikulyar bo'lsa, u holda parallel
proyeksiya
to'g’ri burchakli
yoki
ortogonal
deb ataladi (5.4-rasm).
5.3-rasm 5.4-rasm
Aynan shu usul chizmalar tasvirini qurish uchun keng qo'llaniladi.
Birinchidan, biz nuqtaning to'g’ri burchakli proektsiyalarini qurish jarayonini
ko'rib chiqamiz, chunki nuqta proektsiyalarini qurish qoidalarini bilib, har qanday
ob'ektning proektsiyalarini qurishimiz mumkin.
|
