71
H tekisligi gorizontal joylashgan va
gorizontal proyeksiya tekisligi
deyiladi.
V
tekislik vertikal holda joylashgan va uni
frontal proyeksiya tekisligi
deyiladi.
H va
V tekisliklar
x to'g'ri chiziq bo'ylab kesishadi, bu esa
proyeksiya o'qi
deb ataladi.
H va
V tekisliklarda
A nuqtaning proyeksiyalarini topaylik,
buning uchun A
nuqtadan
H tekislikka perpendikulyar chizamiz va a nuqtani belgilaymiz -
perpendikulyarning
H tekislik bilan
kesishish nuqtasi a nuqta
A nuqtaning
gorizontal proyeksiyasi
deyiladi.
Aa bo’g’imning
uzunligi A nuqtadan
proektsiyalar tekisligi
Hgacha bo’lgan masofa.
A nuqtadan biz
V tekislikka
perpendikulyar chizamiz va
a
1
nuqtani belgilaymiz - perpendikulyarning
V tekislik
bilan kesishish nuqtasi
a
1
nuqta
A nuqtaning
frontal proyeksiyasi
deyiladi.
Aa
1
bo’g’imning uzunligi
A nuqtadan proektsiyalar tekisligi
Vgacha bo’lgan masofa.
5.7-rasm
5.8-rasm
Nuqtaning ikkita proektsiyasi nuqtaning fazodagi o'rnini aniqlaydi. Masalan,
A nuqtaning
gorizontal
a va
frontal
a' proyeksiyalari ma'lum (5.8-rasm).
A
nuqtaning fazodagi holatini (
H va
V tekisliklarga nisbatan) aniqlash mumkinmi? a
proyeksiyasidan
H tekislikka perpendikulyar,
a' proyeksiyadan
V tekislikka
perpendikulyar chizamiz. Ushbu
perpendikular bir nuqtada - A nuqtada kesishadi.
Shuning uchun
a va
a' ikkita proektsiyadan
A nuqtaning fazodagi o'rnini aniqladik.
Biroq, ob'ektning geometrik shaklini aniq aniqlash uchun ikkita proektsiya
etarli bo'lmagan paytlar mavjud. Masalan, ikkita tekislikka proyeksiyalashda
rasmda ko'rsatilgan ikkita ob'ektning proektsiyalari. rasm.5.9, proektsiya
tekisliklarda mutlaqo bir xil tasvirlar olinadi.
72
Shubhasiz, har bir ob'ekt qanday shaklga ega ekanligini aniq aytish uchun
ikkita proektsiya etarli emas. Uchinchi proektsiyani qurish kerak. Buning uchun
V
va
H tekisliklariga perpendikulyar joylashtirilgan
yana bir proektsiya tekislik W
kiritiladi (5.9-rasm).
5.9-rasm
