Maqnit sahəsinin hərəkət edən yüklü zərrəciyə təsiri. Lorens qüvvəsi.
Elektrik cərəyanı yüklü zərrəciklər seli olduğundan , demək olar ki, hərəkət edən yüklü zərrəciklərə də maqnit sahəsi təsir edəcəkdir. Maqnit sahəsinin hərəkət edən yüklü zərrəciyə təsir qüvvəsinə Lorens qüvvəsi deyirlər.
Cərəyan elementində () olan yüklü zərrəciklərin sayı N olarsa, hər bir yüklü zərrəciyə maqnit sahəsində qüvvəsi təsir edər. Cərəyan elementinin en kəsiyinin sahəsi S olarsa cərəyan şiddətinin bu ifadəsini istifadə edərək taparıq ki,
Burada : həcm və
(1)
Lorens qüvvəsinin istiqaməti sol əl qaydası ilə tapılır:
və
olduğundan iş görmür və sərbəst zərrəciyin kinetik enerjisini dəyişmir. Zərrəciyin (yüklü) maqnit sahəsində hərəkəti zamanı maqnit sahəsi yalnız onun sürətinin istiqamətini (ədədi qiymətini yox),dəyişə bilər.
Vektor şəkildə
(2)
Yüklü zərrəciyin hərəkəti eyni zamanda həm maqnit həm elektrik sahəsində baş verərsə
və ya vektor şəklində (3)
Lorens düsturu vasitəsi ilə bir sıra elektrodinamik, maqnit və optik hadisələr izah olunur.
Düzxətli cərəyanlı naqilin maqnit sahəsi
Sonsuz uzun cərəyanlı naqilin hər- hansı c nöqtəsində yaratdığı maqnit sahəsinin induksiyasını hesablamaq üçün elementar cərəyanın C nöqtəsində yaratdığı maqnit induksiyasına baxaq. Bio-Savar-Laplas qanununa görə:
Δ - dan . Onda buradan alırıq
Deməli - bu cərəyan elementinin c nöqtəsində yaratdığı maqnit sahə induksiyasıdır.
Sonsuz uzun cərəyanlı naqilin C nöqtəsində yaratdığı maqnit induksiyası.
Dairəvi cərəyanın mərkəzində əmələ gəlmiş maqnit sahəsinin induksiyası.
Dairəvi radiuslu cərəyanlı naqilin dairənin mərkəzində yaratdığı maqnit induksiyasını hesablayaq.
cərəyan elementinin O nöqtəsində yaratdığı maqnit induksiyasını Bio-Savar-Laplas qanununa görə
olduğundan . Onda
|