Tomson effekti
Tomson nəzəri olaraq belə bir nəticəyə gəlmişdir ki, hətta bircins naqildədə temperatur qradiyenti olarsa cərəyan azarkən istiqamətdən asılı olaraq istilik ayrılır və ya udulur. Bu istilik Coul istiliyi ilə toplanır.
Fərz edək ki, eyni metaldan hazırlanmış iki çubuq elektrik dövrəsinə qoşulub və onun uyğun uclarının temperaturları sabit saxlanılır (qaynar su və əriyən buz)
Əgər cərəyan keçənə qədər çubuq üzərindəki a və b nöqtələrinin temperaturu eyni olubsa, cərəyan keçəndən sonra bu nöqtələrdən birinin temperaturu yüksələcək, digərinin isə azalmış olacaq. Həmin nöqtələrdə temperaturun dəyişməsi Peltye effektində olduğu kimi, əlavə istiliyin ayrılması və ya udulması nəticəsindədir. Buna Tomson effekti və ya elektrotermik effekt deyilir.
Metalın bir tərəfi qızdırılıb, digər tərəfi soyudulduqda elektronların diffuziyası nəticəsində metalda müəyyən potensiallar fərqi əmələ gəlir. Elektronlar yüksək poyensiallı olan nöqtələrdən alçaq potensiallı olan nöqtələrə axarkən əlavə iş görülür və bunun nəticəsində də əlavə istilik ayrılır.
Əgər Peltye effektində istilik udulub və ayrılması metalların müxtəlif növ olması ilə əlaqədar idisə, Tomson effektində bu, bircinsli metalın qızdırılması ilə əlaqədardır. Tomson effekti mahiyyət etibarı ilə müəyyən dərəcədə Peltye effektini yada salmış olur.
Təəcrübə göstərmişdir ki, Tomson istiliyi, yəni metalın vahid həcmində, vahid zamanda ayrılan və ya udulan istilik  temperatur qradiyenti  , cərəyan sıxlığı  və metalın növündən (- Tomson əmsalı metalın növü və temperaturundan asılıdır) asılıdır. Yəni:
 (1)
 və  olduğundan alırıq:
 (2)
(1)- Tomson effektinin differensial, (2) inteqral formasıdır.
Tomson əmsalı çox kiçik kəmiyyətdir. Məsələn: bismut üçün otaq temperaturunda  olur.
| 