Hərəkət edən yükün maqnit sahəsi
Bildiyimiz kimi ixtiyari formalı cərəyanlı naqil öz ətrafında maqnit sahəsi yaradır. Digər tərəfdən məlumdur ki, elektrik cərəyanı yüklü zərrəcikləri nizamlı hərəkətidir. Bu baxımdan metallarda elektrik cərəyanının təbiəti sərbəst elektronlarla, elektrolitlərdə ionlarla və qaz- boşalmasında isə ion və elektronlarla müəyyən edilir. Bu deyilənlərdən belə nəticəyə gəlmək olur ki, hərəkət edən hər bir yüklü zərrəcik öz ətrafında maqnit sahəsi yaradır. Indi isə belə sahənin necə təyin edildiyini araşdıraq.
Bildiyimiz kimi cərəyan elemrntinin r məsafəsində yaratdığı maqnit sahəsinin induksiyası Bio-Savar-Laplas qanununa görə aşağdakı şəkidə təyin edilməlidir:
 (1)
Bircins naqillərdə sabit cərəyanın şiddəti onun sıxlığı ilə
Münasibəti ilə bağlıdır.burada S- naqilin en kəsiyinin sahəsidir. Cərəyanın sıxlığı  kimi təyin edildiyindən, onun şiddəti üçün yaza bilərik :  (2)
Burada q- naqilin sürəti ilə nizamlı hərəkət edən zərrəciyin yükü, - naqilin vahid həcmdəki yüklü zərrəciklərin sayıdır. Bu ifadədən istifadə edib,  hasilini qiymətləndirsək, alarıq:
 (3)
Burada  - naqilin  həcmində yerləşən yüklü zərrəciklərin tam sayıdır. (3) ifadəsini (1)-də nəzərə alsaq, induksiya vektorunun istiqaməti zərrəciyin hərəkət sürətinə () və - radius- vektora perpendikulyar olduğundan
 (4)
Əgər bir yüklü zərrəciyin ətrafında yaranan maqnit sahəsi yazsaq, və yuxarıdakı şərtimizə əsasən  qəbul etsək, yaza bilərik
və ya
 (5)
Analoji olaraq bu sahənin intensivliyi üçün də yaza bilərik:
və ya
 (6)
Holl effekti
Lorens qüvvəsinin varlığını göstərən hadisələrdən biri Holl effektidir.
Düzbucaqlı kəsiyi olan cərəyanlı metal lövhəni maqnit sahəsinə perpendikulyar olaraq yerləşdirdikdə, Lorens qüvvəsi təsirindən sərbəst elektronların axını yuxarı meyl edərək yuxarı tili (-), eyni zamanda da aşağı tili (+) yükləndirəcək. Nəticədə yuxarı və aşağı tillər arasında potensiallar fərqi yaranır. Bu potensiallar fərqinə Holl potensiallar fərqi deyirlər:
Bu hadisəyə Holl effekti və ya halvanomaqnit effekti deyirlər.
Hər bir elektrona  və -vektoruna perpendikulyar olan  elektrik sahəsi yaranır.
 olduğundan sonra elektrona təsir edən qüvvələin stasionar halı qərarlaşır
Tillər arasındakı məsafə L olduğundan həmin tillər arasında əmələ gəlmiş potensiallar fərqi
 olur.
Cərəyan şiddəti  olduğundan,
 alırıq.
Onda
Burada  -ə Holl əmsalı deyirlər.
Beləliklə
Buradan görünür ki, Holl əmsalını ölçməklə zərrəciklərin konsentrasiyasını hesablamaq, daşıyıcıların yükünün işarəsini təyin etmək olar.
Holl ( ) potensiallar fərqinin işarəsi cərəyan daşıyıcıların işarəsindən asılıdır. Yükdaşıyıcıların işarəsi (+) olarsa yuxarı til (+), aşağı til isə (-) yüklənər.
| 