• 2. Riyazi rəqqas
  • 3. Fiziki rəqqas
  • Rəqqaslar (yaylı, riyazi, fiziki)




    Download 11,54 Mb.
    bet65/91
    Sana30.12.2019
    Hajmi11,54 Mb.
    #6524
    TuriMühazirə
    1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   91

    Rəqqaslar (yaylı, riyazi, fiziki)

    1. Yaylı rəqqas.

    Yaydan alınmış kütləli cisim hərəkətinə baxaq.

    Yayı qədər uzadıb buraxdıqdan sonra (1) qüvvəsi təsirindən cisim rəqs edəcək. Bu rəqsin periodunu tapaq.



    Nyutonun II-ci qanununa görə

    (2)

    1. və (2)-dən alırıq.

    olduğundan olur. Buradan (3)

    2. Riyazi rəqqas - uzanmayan çəkisiz nazik sapdan asılmış maddi nöqtəyə deyirlər.

    1 vəziyyətində maddi nöqtənin çəkisini sapın dartı qüvvəsi tarazlaşır. Maddi nöqtənin 2 vəziyyətinə meyl edildikdə bu tarazlıq pozulur. - ni toplananlara ( və ) ayiraq. sapın dartı qüvvəsi ilə tarazlaşır, isə rəqqası tarazlıq vəziyyətinə qaytaracaq.

    = +

    bucağı kiçik olduqda olur. Deməli



    (4)

    (-) işarəsi - in yerdəyişmənin əksinə yönəldiyini göstərir.

    (4) – dən görünür ki, kiçik meyl bucaqlarında , ~ olur. Deməli kiçik amplitudlarda rəqslər harmonik olur.

    (4) ifadəsini Hük qanunu ilə müqayisə edək.

    = F;

    Digər tərəfdən . Onda



    (5)

    Harmonik rəqsdə, (T) period, amlitud və kütlədən asılı deyil.



    3. Fiziki rəqqas - ağırlıq mərkəzindən kənarda olan hər –hansı bir nöqtədən asılmış cismə deyirlər.

    Fırlanma oxundan (O nöqtəsi) ağırlıq mərkəzinə (C nöqtəsi) qədər olan məsafəni işarə edək. Cismi (fiziki rəqqası) kiçik bucağı qədər meyl etdirib sərbəst buraxaq. Meyl bucağı olduqda a]ırlıq qüvvəsini və toplananlara ayıraq (= +).



    yerdəyişməsinin əksinə yönəldiyindən:

    , ( kiçik olduqda )

    qüvvəsinin O fırlanma oxuna nəzərən momenti bərabərdir. Onda bucaq təcili:

    (6)

    Burada - rəqqasın ətalət momentidir.

    Beləliklə bucaq təcili bucaq yoluna (yəni-ya ) mütənasibdir. Ona görə də kiçik meyl bucaqlarında fiziki rəqqasın rəqslərini harmonik hesab etmək olar.

    Bu rəqsin periodunu tapaq.



    (6) ifadəsini -lə müqayisə edək ()

    (7)

    Verilmiş rəqqasın periodu ilə eyni periodu olan riyazi rəqqasın uzunluğuna bu fiziki rəqqasın gətirilmiş uzunluğu deyilir.

    (5) və (7)-in müqayisəsindən alırıq ki, fiziki rəqqasın gətirilmiş uzunluğu: (8) bərabərdir.

    Onda olur.



    Download 11,54 Mb.
    1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   91




    Download 11,54 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Rəqqaslar (yaylı, riyazi, fiziki)

    Download 11,54 Mb.