Yuqorida keltirilgan ma’lumotlardan shunday xulosaga kelish mumkinki, 2020 yilga kelib, turistlar eng ko’p tashrif buyuradigan davlat Xitoy bo’lib qoladi. Undan tashqari, Gonkong va Rassiyada ham yuqori o’sish suratlari kuzatilishi kutilmoqda. Xitoy va Gonkongning umumjahon turistik oqimida 12,3 foizni tashkil qiladi. Ayniqsa, Rossiyada jiddiy o’zgarishlar prognoz qilinmoqda: 2020 yilda kiruvchi turistlar soni hududdan chetga chiquvchi turistlar sonidan 1,5 marotabaga ortishi kutilmoqda. Yevropa davlatlari orasida yuqori muvaffaqiyatga Chexiya davlati erishishi bashorat qilinmoqda.
XULOSA Turizm sohasining rivojlanishi bu bevosita mehmonxona xo’jaligining xizmatlari raqobatbardoshligini oshirish bilan bog’liq. Boy turistik resurslarga ega bo’lishiga qaramay, O’zbekistonda mavjud imkoniyatdan foydalanish darajasi past. Turizm ko’lamining kengayishi bilan xizmat ko’rsatish korxonalarining, jumladan mehmonxonalar soni ham oshib boraveradi. Shunday ekan mehmonxonalarni rivojlantirish mamlakatlardan o’rganib, milliylikni targ’ib qilgan xolda joriy etish bugungi kunning muhim vazifasidir. Mehmonxona biznesi va sayyohlikni rivojlantirish jarayonida kadrlar tayyorlashga qaratilgan e’tibor ham o’z samaralarini berib kelmoqda. Toshkent, Samarqand, Buxoro va Xiva shaharlaridagi turizm yo’nalishidagi kollejlar, Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universitetining “Xalqaro Turizm” fakulteti, “Samarqand Iqtisodiyot va servis instituti” hamda poytaxtimizdagi “Singapur menejmentni rivojlantirish” institutida sayyohlik marketing va menejmenti, xizmat ko’rsatish, xalqaro turizm, mehmonxona xo’jaligi va restoran ishi yo‟nalishlari bo’yicha mutaxasislar tayyorlanmoqda. Mazkur ta’lim dargohlarida tashkil etilgan mahsus mehmonxona markazlari talabalarning nazariy bilimini amalda mustahkamlashida muhim ahamiyat kasb etayotir. Dunyo miqyosida yakka tartibda sayohat qilishning ko’payishi shinam va ihcham xususiy mehmonxonalar tarmog’ini rivojlantirishni taqazo etadi. O’zbekistonda ham xususiy mehmonxonalar tarmog’i jadal rivojlanmoqda. Ihcham va qulay mehmonxonalarda mijozlar uchun tarixiy maskanlarga, tabiat qo’yniga sayohatlar tashkil qilish kabi xizmatlar ko’rsatishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Mamlakatimizda sayyohlikning barcha yo’nalishlari va xizmatlarini, xususan, mehmonxona biznesini rivojlantirish, chet ellik sayyohlar oqimini ko’paytirishga erishish borasida amalga oshirilayotgan bunday keng ko’lamli islohotlar o’zining yanada yuksak samaralarini berishi shubxasizdir. Shunday qilib, yuqoridagi samaradorlik tizimida 6 ta ko’rsatgich mavjud edi. Ularni mehmonxona xo’jaliklariga moslashtirish jarayonida bittaga kamayishi va ularga yana 3 ta ko’rsatgich qo’shilib, jami 8 ta ko’rsatgichni tashkil qilish mumkinligi asoslanmoqda. Ushbu ko’rsatgichlar tizimi quyidagilardan iborat:
mehmonxona xo’jaliklari xarajatlari samaradorligi;
mehmonxona xo’jaliklarining umumiy invistitsiyalari samaradorligi;
mehmonxona xo’jaliklari aktivlari samaradorligi;
mehmonxona xo’jaliklari asosiy vositalari samaradorligi;
mehmonxona xo’jaliklari nomoddiy aktivlar samaradorligi;
mehmonxona xo’jaliklari aylanma mablag‟lar samaradorligi;
mehmonxona xo’jaliklari mehnat unumdorligi;
mehmonxona xo’jaliklari o’z mablag’lari samaradorligi.
Iqtisodiyotning boshqa tarmoqlari singari turizm va mehmonxona xo’jaliklarida ko’rsatiladigan xizmatlar samaradorligini oshirish ham nafaqat iqtisodiy, balki muhim ijtimoiy ahamiyatga ham ega. Zero, mazkur sohadagi tadbirkorlikning muvaffaqqiyati bevosita undagi samaradorlikning darajasiga bog’liq. Ammo turizm sohasining asosiy tarmoqlaridan biri bo’lgan mehmonxona xo’jaliklarida samaradorlik masalasi yetarli darajada tadqiq qilingan emas. Shu tufayli ushbu masalani tadqiq qilish bugungi kunda hayotiy zaruratga aylandi. Har qanday mavzuni, kategoriya va tushunchalarni tadqiq qilish uning nazariy masalalarini o’rganishdan boshlanadi. Eng muhimi, hozirgi paytda barcha ko’rsatgichlar amaliy ma’lumotlar asosida aniqlanadigan, mehmonxona xo’jaliklari faoliyatini tahlil qilganda o’rganadigan va samaradorlikni oshirishga qaratilgan boshqaruv qarorlarini qabul qilishda foydalanadigan bo’lishi lozim. Turizmning rivojlanishi mehmonxona xo’jaligida samaradorlik va xizmatlarning sifatini oshirish bilan bog’liq. Boy turistik resurslarga ega bo’lishiga qaramay, O’zbekistonda mavjud imkoniyatdan foydalanish darajasi talab qilingan holatdan ancha past. Turizm ko’lamining kengayishi bilan xizmat ko’rsatish korxonalaring, jumladan mehmonxonalar soni ham oshib boraveradi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI. 1. Aliyeva M.T., “Mehmonxona menejmenti”.-T:. TDIU 2013.
2. Xodiyev B.Y, Karlibayeva R.X, Rasulov N.M. “Korporativ boshqaruv”: O’quv qo’llanma.-T.: TDIU 2011.
3. Adilova Z., Norchaev A., Alieva M. Turizm menejmenti. O’quv qo’llanma T.: TDIU, 2009 y.
4. Kamilova F.K. – “Xalqaro turizm bozori” T.: TDIU-2001.
5. Bekmurodov A.Sh., Yo.K.Qorieva, I.U.Ne’matov, D.H.Nabiev, N.Kattaev “Xorijiy investistiyalar”. O’quv qo’llanma. Iqtisodiyot 2014 y.
6. Boltaboev M.R., Qosimova M.S., G’oyibnazarov B.K., Ergashxodjaeva Sh.J., Samadov A.N., Otajonov Sh.I. “Kichik biznes va tadbirkorlik”. O’quv qo’llanma. –T.: Noshir. 2011.
7. A.Abduvohidov, F.Qutlimurotov. - Turizm iqtisodi. – O’quv qo’llanma. - TDIU, 2007 y.
8. Mamatqulov X.M. “Turizm infratuzilmasi”. Ma’ruzalar kursi. Samarqand
2009
9. Tuxliyev I.S., Qudratov G„.H., Pardayev M.K. “Turizmni rejalashtirish”.T.:
2010.
10. Tuxliyev I.S. va boshqalar. “O’zbekistonda turizm xizmat bozorini rivojlantirishning ijtimoiy – iqtisodiy muammolari” nomli monografiya. T.: “Iqtisodiyot” 2012.
11. Тухлиев Н., Таксанов А. Экономика большого туризма. – Т.: “Ўзбекистан Миллий Энциклопедияси”, 2001.
12. Тухлиев Н., Абдуллаева Т. “Национальные модели развития туризма” – Т.: Ўзбекистон Миллий Энциклопедияси, 2006.
13. Тухлиев Н., Абдуллаева Т. “Основы безопасности в туризме”. –Т.: Ўзбекистон Миллий Энциклопедияси, 2008.
14. Тухлиев И.С., Ҳаитбоев Р., Сафаров Б.ш., Турсунова Г.Р. “Туризм асослари”. Дарслик. Т.: “Fan va texnologiya”, 2014.
15. Филлиповский Е.Е., Шмарова Л.В “Экономика и организация гостиничного хозяйства”. Учебное пособие.-М.: ФиС, 2006.
16. Чудновский А.Д. “Туризм и госиничное хозяйство” М.: ЮРКИНГА. 2005.
17. Яковлев.Г.А “Экономика и статистика туризма”. Учебное пособие. М.: Изд. 2005.
18. “Turizm infratuzilmasini rivojlantirishning metodologik, uslubiy asoslarini takomillashtirish”. Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman materiallari. SamISI, 2015.
19. “Turizm xizmatlar bozorini rivojlantirish istiqbollari”. Respublika ilmiy amaliy anjuman materiallari. SamISI, 2015.
20. O„zbekiston Respublikasi Statistika Qo„mitasining “Основые показатели развития туризма и отдыха в республике Узбекистан в 2015 году” nomli statistik ma‟lumotlari.
Internet saytlari 1. http://www.wto-marketing.ru– sayt VTO
2. http://www.tourism.uz
3. http://www.tour.uz
4. http://hotels.travel.ru france.
5. http:// www. oktogo.ru
6. uzbekturizm.com