106
Axborot tizimlari masshtabi bo’yicha yagona, guruxli, korporativ va global
axborot tizimlariga bo’linadi.
Yagona axborot tizimlari avtonom kompyuterda tashkil etiladi (tarmoqdan
foydalanilmaydi). Bunday tizimlar umumiy axborot fondi bilan bog’langan bir
qancha sodda dasturlardan iborat bo’lib, bir vaqtning o’zida faqat bitta
foydalanuvchi
foydalanishiga
mo’ljallangan.
Bunday
tizimlar
lokal
ma’lumotlarni boshqarish tizimlari yordamida yaratiladi. Shunday ma’lumotlar
bazalariga misollar: Clarion, Clipper, FoxPro, Paradox, dBase i Microsoft
Access.
Guruxli axborot tizimlari axborotdan ishchi gurux a’zolari tomonidan
jamoa bo’lib foydalanishga asoslangan bo’lib lokal xisoblash tarmoqlari bazasida
quriladi. Bunday tizimlarni yaratishda ishchi guruxlar uchun mo’ljallangan
ma’lumotlar bazalari serverlaridan foydalaniladi (SQL-serverlar). SQL-
serverlarning etarlicha turlari mavjud: tijorat va erkin. Bulardan eng taniqlilari
Oracle, DB2, Microsoft SQL Server, InterBase, Sybase, Informix.
Ma’lumotlar bazasi serveri – kompyuter tarmoq tugunidagi maxsus
dasturiy ta’minotdir (dastur). U korporativ tarmoqdagi so’rovlarni qabul qilish va
qayta ishlashga mo’ljallangan. Aniq resursni boshqaruvchi kompyuter shu
resursningt serveri deb ataladi. Ushbu kompyuterdan foydalanuvchi - mijozdir.
Korporativ axborot tizimlari ishchi guruxlar uchun muljallangan axborot
tizimlarining rivojlangan ko’rinishi bo’lib, yirik kompaniyalarning foydalanishiga
yo’naltirilgan va maydon jixatidan katta tarmoqni tashkil etishi mumkin. Ular
asosan bir nechta satxlardan iborat ierarxik strukturaga ega bo’lishadi. Bunday
tizimlar maxsus serverli klient-server yoki ko’p satxli arxitekturali tizimlar
toifasiga kiradi. Bunday tizimlarni qurishda ma’lumotlar bazalari serverlaridan
foydalaniladi. Odatda yirik axborot tizimlarida ushbu serverlar ko’p tarqalgan:
Oracle, DB2 i Microsoft SQL Server.
Global AT davlat yoki qit’a maydonini qamrab oladi. Ushbu ATga Internet
global tarmog’i misol bqladi.
Darajasi yoki faoliyat doirasiga ko’ra – davlatlar, maydonlar (mintaqaviy),
soxalar, birlashmalar, korxonalar yoki uyushmalar, texnologik jarayonlarga
bo’linadi.
Davlat axborot tizimlari davlat menedjerlari tomonidan mamlakatning
iqtisodiy muammolarini echishda qaror qabul qilishga mo’ljallangan. Ular
kompyuter majmualari, kompyuter axborot tizimlari va iqtisodiy-matematik
usullarini modellashtirishni qo’llash asosida yaratiladi.
Korxonani boshqarish axborot tizimlari (korporativ) - korxonaning ishlab
chiqarish xo’jalik faoliyatini boshqarishda qarorlarni qo’llash uchun qo’llaniladi.
