|
Modellashtirish bosqichlari
|
| bet | 5/14 | | Sana | 16.05.2024 | | Hajmi | 1,79 Mb. | | #238698 |
Bog'liq husnida modellashtirish1.2.Modellashtirish bosqichlari
Umumiy holda matematik modellashtirish jarayoni kuyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi.
Muammoni qo’yilishi va uni tahlil qilish
Maqsadning qo’yilishi modellashtirishda muhim o‘rin egallaydi. Bunda o‘rganilaetgan ob’ektni matematik modellashtirish zarurligi, dolzarbligi, iktisodiy jihatdin o‘zini oklashi, modellashtirish imkoniyatlari kabilar hisobga olinadi. Aniq qo‘yilgan maksad asosiy elementlar va ular orasidagi bog‘lanish tarkibi va mikdoriy xarakteristikasini aniqlaydi. Bu bosqichida ma’lumotlar to‘planadi va taxlil kilinadi. Taxhlil uchun tanlangan ma’lumotlarning tugriligi va modellashtirishning so‘nggi natijalariga bog‘lik. To‘plangan ma’lumotlar absolyut mikdorlarda va yagona ulchov birliklariga ifodalanishi kerak. Bu bosqichda modellashtiriladigan ob’ekt va uni abstraksiyalashning muxim tomonlari va xossalari belgilanadi. Ob’ektning strukturasi va elementlari orasidagi asosiy boglanishlar, uning uzgarishi va rivojlanishi buyicha gipotezalarni shakllantirish masalalari o‘rganiladi.
Matematik modellar qurish
Bu bosqichda qo‘yilgan muammolar konkret matematik bog‘lanishlar va munosabatlar, ya’ni funksiyalar, tengsizlik va xokazolar shaklida ifodalanadi.
Matematik modellar qurish jaraeni matematika va tanlangan soha bo‘yicha ilmiy bilimlarning o‘zaro uyg‘unlashuvidan iborat. Bunda matematik modelni yaxshi o‘rganilgan matematik masalalar sinfiga tegishli bo‘lishi uchun xarakat qilinadi. Ba’zan shunday ham bo‘ladiki, qo‘yilgan masalani modellashtirish oldindan ma’lum bo‘lmagan matematik strukturalarga olib kelishi ham mumkin. XX asr o‘rtalaridan boshlab, turli fanlar va ularning amaliyoti ehtiyojlaridan kelib chiqib, matematik dasturlash, o‘yinlar nazariyasi, funksional analiz, o‘isoblash matematikasi kabi fanlari ham o‘z rivojini topdi.
Modelni matematik tahlil qilish
Bu bosqichda tadqiqotlarning matematik usullari qo‘llaniladi. Tuzilgan modellarning yechimga egaligi isbotlanadi. Agar qurilgan matematik modelning yechimga ega emasligi isbot kilinsa, u holda qurilgan matematik model rad kilinadi. Natijada masalaning qo‘yilishi yoki matematik modelning boshqacha ko‘rinishlari tadqiq etiladi.
Murakkab masalalar qiyinchiliklar bilan analitik tadqiqotlarga keltiriladi. Agar ularni analitik usullarga keltirib bo‘lmasa, u holda masalani sonli usullaridan foydalanib yechiladi.
|
| |
