Mundarija: kirish texnik qism (adabiy sharh) xom-ashyo tasnifi texnologik qism hisoblash qismi (moddiy balans, issiqlik balansi) xulosa adabiyotlar ro’yxati kirish kirish

Download 0,55 Mb.
bet	1/6
Sana	02.06.2024
Hajmi	0,55 Mb.
	#259455

1 2 3 4 5 6

Bog'liq
f

KIRISH KIRISH

MUNDARIJA:

1.KIRISH……………………………………………………………….……3

2. TEXNIK QISM (adabiy sharh)……………………………………….….10
3. XOM-ASHYO TASNIFI………………………………………………...14
4. TEXNOLOGIK QISM…………………………………………………..17
5. HISOBLASH QISMI (moddiy balans, issiqlik balansi)………………...
6. XULOSA…………………………………………………………………
7. ADABIYOTLAR RO’YXATI...................…………………....................

KIRISH

KIRISH

Mamlakatimiz iqtisodiyotini tarkibiy o‘zgartirish, tarmoqlarni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilashga doir loyihalarni amalga oshirish uchun investitsiyalarni jalb qilish borasida bajarilayotgan ishlar alohida e’tiborga loyiq.

Ana shunday muhim obyektlar haqida gapirganda, janubiy koreyalik investor va mutaxassislar bilan hamkorlikda Surg‘il koni negizida barpo etilgan Ustyurt gaz-kimyo majmuasini alohida ta’kidlamoqchiman. Umumiy qiymati 4 milliard dollardan oshadigan ushbu majmua dunyodagi eng zamonaviy, yuqori texnologiyalar asosida ishlaydigan, yirik korxonalardan biri bo‘ldi. Majmuaning ishga tushirilishi yiliga 83 ming tonna noyob polipropilen mahsulotini ishlab chiqarish imkonini beradi. Holbuki, bu mahsulot ilgari mamlakatimizga chetdan,katta valyuta hisobiga olib kelinar edi. Ayni vaqtda mazkur korxona polietilen ishlab chiqarish hajmini 3,1 barobar ko‘paytirish, mingdan ziyod yuqori malakali mutaxassislarni ish bilan ta’minlash uchun imkoniyat yaratishi bilan ulkan ahamiyatga egadir.
Mamlakatimizning 2016-yilga belgilab olingan marra va maqsadlari, ijtimoiy iqtisodiy rivojlanishining asosiy ustuvor yo‘nalishlarini aniqlab olishda jahon miqyosidagi hali-beri davom etayotgan global inqiroz bilan bog‘liq yuzaga kelayotgan jiddiy muammolarni hisobga olmasligimiz mumkin emas, albatta. Ana shu muammolar tufayli bugungi kunda dunyo bozorlarida talabning keskin kamayib, noaniqlik saqlanib qolayotgani, shafqatsiz raqobatning tobora kuchayib borayotgani, ishlab chiqarish sur’atlarining pasayishi jahondagi ko‘pchilik davlatlarga salbiy ta’sir ko‘rsatayotganining guvohi bo‘lmoqdamiz.
Bunday o‘ta murakkab vaziyat barchamizdan ertangi kunimizni ko‘rishda,istiqbolimizni belgilab olishda, avvalo, eskicha qarashlar qolipidan voz kechishni, umrini o‘tab bo‘lgan, aytish mumkin, inersion usullardan to‘liq voz kechishni talab etadi. Biz uchun asosiy vazifa – ishlab chiqarishni texnik va texnologik jihatdan uzluksiz yangilab borish, doimiy ravishda ichki imkoniyat va zaxiralarni izlab topish, iqtisodiyotda chuqur tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish, sanoatni modernizatsiya va diversifikatsiya qilishni izchil davom ettirishdan iborat bo‘lishi zarur.
Ayni shunday yangicha qarash va harakatlar butun faoliyatimizning negizinitashkil etishi shart. Shu borada ichki imkoniyat va zaxir alarimizni ishga solishning eng muhim yo‘nalishi bizning zaminimizdagi boy mineral xomashyo va o‘simlik dunyosi resurslarini chuqur qayta ishlashni bosqichma-bosqich oshirib borish, shuningdek, yuqori qo‘shimcha qiymatga ega bo‘lgan mahsulotlar ishlab chiqarishning hajmi va turini kengaytirishdan iborat bo‘lishi kerak. Boshqacha aytganda, xomashyoni jahon bozorida talab katta bo‘lgan mahsulotga aylantirish uchun qayta ishlashning 3-4 bosqichli tizimiga o‘tishimiz zarur.
Bu tizimning ma’no-mohiyati shundan iboratki, ubirinchi bosqichda xomashyoni dastlabki qayta ishlash, ya’ni yarim fabrikatlar tayyorlash, keyingi bosqichda sanoat asosida ishlab chiqarish uchun tayyor materiallarga aylantirish, uchinchi, yakuniy bosqichda esa iste’mol uchun tayyor mahsulot ishlab chiqarishni nazarda tutadi. Bu boradagi dasturlarni ishlab chiqish va amalga oshirishda har bir turdagi birlamchi xomashyo, ya’ni yarim fabrikatlarni chuqur qayta ishlashdan tortib, uni iste’mol uchun tayyor mahsulotga aylantirishgacha bo‘lgan yakuniy bosqichga qadar butun ishlab chiqarish jarayonini kuzatib borish zarurati paydo bo‘lmoqda. Muxtasar aytganda, ishlab chiqarishni tashkil etishning butun jarayonini – xomashyoni chuqur qayta ishlashdan toki uni tayyor mahsulotga aylantirishgacha bo‘lgan yo‘lini – siklini, sarflangan xarajatlarning maqsadga muvofiqligi va nechog‘liq o‘zini qoplashini asoslab bergan holda, prognoz qilishni ta’minlash darkor.
Hisob-kitoblar shuni ko‘rsatmoqdaki, yuqori qo‘shimcha qiymatga ega bo‘lgan mahsulotlar ishlab chiqarish natijasida 2030-yilda, yangi turdagi tovarlar tayyorlashni o‘zlashtirish asosida neft-gaz-kimyo sohasida mahsulot ishlab chiqarish hajmi 3,2 barobar, rangli metall mahsulotlari 2,2-marta, qora metalldantayyorlanadigan buyumlar 2,3 karra, kimyo sanoati mahsulotlari, jumladan, mineral o‘g‘itlar 3,2 barobar ko‘payishi mumkin. Ayni shu ko‘z bilan qaraydigan bo‘lsak, ya’ni, jahon iqtisodiyotining rivojlanish jarayonlarini chuqur tahlil qilgan, o‘zimizning resurs va imkoniyatlarimizni real baholagan holda, biz oldimizga aniq maqsadni – ya’ni, 2030-yilga borib mamlakatimizda yalpi ichki mahsulot hajmini kamida 2 barobar oshirish vazifasini qo‘yishimiz uchun bugun, hech shubhasiz, barcha asoslarimiz bor. O‘zbekiston gaz konlarini o‘zlashtirishning yangi bosqichi Neft-gaz sanoati O‘zbekiston iqtisodiyotining yetakchi tarmoqlaridan biri. Ushbu soha taraqqiyoti mamlakatimiz iqtisodiy barqarorligi, sanoatining yuksalishi va xalqimiz farovonligi yanada oshishida muhim omil bo‘ladi.
Prezidentimiz Islom Karimovning 2015-yil 4-martdagi «2015-2019-yillarda ishlab chiqarishni tarkibiy o‘zgartirish, modernizatsiya va diversifikatsiya qilishni ta’minlash bo‘yicha chora-tadbirlar dasturi to‘g‘risida»gi farmonida neft-gaz sanoatini rivojlantirishning yangi istiqbollari belgilab berilgan. Ushbu hujjatga muvofiq neft-gaz sanoatida tabiiy gaz va gaz kondensatini chuqur qayta ishlash asosida yuqori qo‘shimcha qiymatga ega mahsulot ishlab chiqarish hajmini oshirish va turini kengaytirish, eksportni ko‘paytirish, mavjud quvvatlarni modernizatsiya qilish va yangilarini barpo etish ishlari amalga oshirilmoqda. Joriy yilda umumiy qiymati 20,6 milliard dollarlik 38 investitsiya loyihasini bajarish rejalashtirilgan. Buxoro viloyatida joylashgan Qandim gazkondensat konlari uruhini o‘zlashtirishdagi asosiy ishlab chiqarish obyekti hisoblangan Qandim gazni qayta ishlash majmuasi ulardan biridir.
“O‘zbekneftgaz” milliy xolding kompaniyasi Rossiyaning «LUKOYL» neft kompaniyasi bilan hamkorlikda “Qandim-Havzak-Shodi-Qo‘ng‘irot” mahsulotini taqsimlash to‘g‘risidagi bitim doirasida Qandim gazkondensat konlari guruhini o‘zlashtirish loyihasini amalga oshirmoqda. Ushbu guruhga Qandim, Quvachi Olot, Oqqum, Parsanko‘l, Xo‘ja va G‘arbiy Xo‘ja kabi oltita gazkondensat koni kiradi. Qandim gazni qayta ishlash majmuasi tarkibiga yiliga 8,1 milliard kub metr tabiiy gazni qayta ishlash quvvatiga ega zavod, shuningdek, 114 qazish qudug‘i, 11 maxsus maydon va 4 yig‘uv punktini o‘z ichiga olgan tabiiy gazni to‘plash tizimi kiradi. Bundan tashqari, 370 kilometr gaz quvuri, 160 kilometr avtomobil yo‘li qurish rejalashtirilgan. Majmua va infratuzilma obyektlarini barpo etishga 7 mingga yaqin kishi jalb etiladi. – Bu kompaniyamizning O‘zbekistondagi eng yirik investitsiya loyihasidir, – dedi «LUKOYL» kompaniyasi prezidenti Vagit Alekperov. – Uskunalar yetkazib berish, gazni qayta ishlash majmuasini qurish va Qandim konlar guruhini jihozlash bo‘yicha shartnoma qiymati 2,7 milliard dollarni tashkil etadi. Dastlabki bosqichda ushbu loyihaga yo‘naltiriladigan jami investitsiya hajmi 3,3 milliard dollar miqdorida baholanmoqda. Bu yerga eng yaxshi mutaxassislar va zamonaviy texnologiyalar jalb etiladi, ishlab chiqarish xavfsizligi, mehnat va atrof-muhitni muhofaza qilishga doir barcha standartlarga rioya etiladi. Muxtasar aytganda, Qandim gazni qayta ishlash majmuasining barpo etilishi O‘zbekiston gaz konlarini o‘zlashtirishni yangi bosqichga ko‘taradi. Markaziy Osiyodagi yirik ishlab chiqarish majmualaridan biri bo‘lgan ushbu zavodda 2 mingdan ziyod doimiy ish o‘rni yaratiladi. Toshkentda “Sho‘rtan gaz-kimyo majmuasida tozalangan metan asosida sintetik suyuq yonilg‘i ishlab chiqarish” loyihasiga bag‘ishlangan kreditorlar forumi bo‘lib o‘tdi.
Anjumanda eksport-kredit agentliklari, xalqaro neft-gaz kompaniyalari, moliya tashkilotlari, qator xalqaro institutlar vakillari qatnashdi. Tadbir “O‘zbekiston GTL” qo‘shma korxonasining “Oltin yo'l GTL” zavodini loyihaviy moliyalashtirish masalalariga bag‘ishlandi. O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyot vaziri G.Saidova, “O‘zbekiston GTL” qo‘shma korxonasi bosh direktori J.Von va boshqalar Prezident Islom Karimov rahnamoligida iqtisodiyotning barcha tarmoqlarini, jumladan, neft-gaz sohasini rivojlantirish, soha taraqqiyotiga xizmat qiladigan qulay sarmoyaviy muhit yaratish borasida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli ishlar yuksak samaralar berayotganini alohida ta’kidladi. Sohada yangi korxonalar barpo etilib, mavjudlari zamon talablari asosida modernizatsiya qilinmoqda. Ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, ichki bozorda mahalliy mahsulotlar ulushini ko‘paytirish, mahalliylashtirishni kengaytirish, korxonalararo kooperatsiya rivojlantirish uchun qulay imkoniyat va imtiyozlar yaratilmoqda. Yoqilg‘i-energetik bazasini takomillashtirish, neft va gaz qazib olish xajmini o‘stirish va neftni qayta ishlash zavodlarida ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar sifatini oshirish Respublikaning iqtisodiy imkoniyatini rivojlantirish bilan bog‘liqdir. Ushbu soxalarni rivojlantirish maqsadida Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev Miromonovichning joriy yil 7 fevraldagi farmoni bilan tasdiqlangan 2017-2021 yillarda О‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yо‘nalishi bо‘yicha Harakatlar strategiyasini amalga oshirish, Davlat dasturida belgilangan vazifalar ijrosini ta’minlash borasida muayyan ishlar amalga oshirilayapti.
Mazkur Dasturda investitsiya va tarmoqlarni modernizatsiyalash dasturi asosida iqtisodiyotning asosiy tarmoqlari hisoblangan transport infratuzilmasi, neft va gaz, energetika, kimyo, tog‘-kon metallurgiya, mashinasozlik, qurilish materiallari sanoatlari va boshqa tarmoqlarda 885 ta investitsiya loyihalarini amalga oshirish kо‘zda tutilgan. 2017 yil davomida 690 ta investitsiya loyihalari amalga oshirilib, 303 ta loyihani amalga oshirish bо‘yicha ishlar muvaffaqiyatli yakunlandi. Unga kо‘ra, 22 ta yirik ishlab chiqarish obyektlari, qurilish materiallari, oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish tarmoqlarida 480 dan ziyod kichik korxonalar tashkil etildi. Majmuaning umumiy yillik quvvati 387 ming tonna polietilen, 83 ming tonna polipropilen hamda 102 ming tonna piroliz distillyati va 8 ming tonna piroliz moyini ishlab chiqarishga imkon beradi. Ustyurt GXM quyidagi beshta asosiy zavodlarni qamrab olgan: bular gazni bo‘lish, etilen, polietilen, polipropilen ishlab chiqarish, energiya resurslari bilan ta’minlash quvvatlaridir. Surg‘il, G‘arbiy va SHarqiy Berdax konlari esa xom ashyo bazasi sifatida xizmat qilmoqda. Bugungi kunda ishlab chiqarilgan polimer mahsulotning qariyb 85 foizi Markaziy va Sharqiy Osiyo, MDH va Evropa mamlakatlariga eksport qilinmoqda. 2016 yil oxirigacha zavodning eksport salohiyatini 90 foizgacha yuksaltirish rejalashtirilgan. 2016 yil 21 mayda Qoraqalpog‘istonning Qo‘ng‘irot tumanida loyihani yopish va Ustyurt gazkimyo majmuasini rasmiy ochish marosimi bo‘lib o‘tdi. Ushbu marosimda O‘zbekiston Respublikasi Bosh vaziri Shavkat Mirziyoev va Janubiy Koreya Bosh vaziri Xvan Gyo An qatnashdilar. Ushbu sanoat majmuasi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom
Karimovning tashabbusi asosida Janubiy Koreya kompaniyalari (KOGAS, Lotte Chemical Corp., GSE&R) konsorsiumining faol hamkorligi va samarali ishtirokida barpo etildi. Tadbirda ta’kidlanganidek, bugun mamlakatimiz neftgaz sektorida zamonaviy texnologiyalar jam bo‘lgan, va ular mavjud xom ashyo bazasi bilan qo‘shilganda O‘zbekistonga yuqori qo‘shimcha qiymatli mahsulotlarni tashqi bozorlarga etkazib beradigan yirik ishlab chiqaruvchi mamlakat sifatida o‘zini namoyon qilishga imkon bermoqda. Surg‘il koni negizida Ustyurt GKMning foydalanishga topshirilishi buning yaqqol tasdig‘i bo‘ldi. Majmuaning umumiy yillik quvvati 387 ming tonna polietilen, 83 ming tonna polipropilen hamda 102 ming tonna piroliz distillyati va 8 ming tonna piroliz moyini ishlab chiqarishga imkon beradi. Ustyurt GXM quyidagi beshta asosiy zavodlarni qamrab olgan: bular gazni bo‘lish, etilen, polietilen, polipropilen ishlab chiqarish, energiya resurslari bilan ta’minlash quvvatlaridir. Surg‘il, G‘arbiy va Sharqiy Berdax konlari esa xom ashyo bazasi sifatida xizmat qilmoqda.
Bugungi kunda ishlab chiqarilgan polimer mahsulotning qariyb 85 foizi Markaziy va Sharqiy Osiyo, MDH va Evropa mamlakatlariga eksport qilinmoqda. 2016 yil oxirigacha zavodning eksport salohiyatini 90 foizgacha yuksaltirish rejalashtirilgan.

Download 0,55 Mb.

1 2 3 4 5 6

Download 0,55 Mb.