DDR
CDRAM
Standart
Internal
rate
(MHz)
Bus click
(MHz)
Prefetch
Date rate
(MT/s)
Transfer
rate
(GB/s)
Voltage
(V)
CDRAM 100-166 100-166
1n
100-166
0.8-1.3
3.3
DDR
133-200 133-200
2n
266-400
2.1-3.2
2.5/2.6
DDR2
133-200 266-400
4n
533-800
4.2-6.4
1.8
DDR3
133-200 533-800
8n
1066-
1600
8.5-14.9 1.35/1.5
DDR4
133-200
1066-
1600
8n
2133-
3200
17-21.3
1.2
Vinchestr o’zbek tilida qattiq disk yurituvchi, rus tilida жёсткой диск, ingliz
tilida HDD Hard Disk Drive. Qattiq disk kompyuter xotirasiga kiritilgan matnli,
ovozli, grafik va video ko’rinishidagi axborotlarni o’zida saqlovchi qurilma. Tezkor
xotiraning bitta kamchiligi kompyuter o’chirilganda undagi barcha ma’lumotning
o’chib ketishidir. Shuning uchun barcha kompyuterlar boshqa turdagi xotira bilan
ham ta’minlanadi. Bu xotira tezkor xotiradan ko’ra sekinroq ishlasa ham, ko’proq
sig’imga ega bo’lishi va elektr ta’minotiga bog’liq bo’lmasligi kerak. Bunday tashqi
xotiralarning barchasi disklar deb ataladi. Ularning bir necha turlari yaratilgan
bo’lsada, ulardan eng ommaviysi vinchester rusumidagi tashqi xotiradir.
Vinchesterlar germetik (butunlay havo o’tkazmaydigan) yopiq korpusga
joylangan, magnitlana oladigan qatlamga ega disklardir. Bitta korpusga bitta yoki
bir nechta bunday disklar o’rnatilsa-da, ular foydalanuvchi uchun bitta disk bo’lib
ko’rinadi. Vinchester jismonan yaxlit disk deb qaraladi, undagi disklar esa tsilindr
yoki kallaklar deyiladi, tsilindr halqasimon yo’lchalardan tashkil topadi, yo’lchalar
esa o’z navbatida sektorlarga ajratiladi.
Mantiqan vinchester ixtiyoriy sig’imli bo’limlarga ajratiladi va bu
bo’limlarning har birida bittadan mantiqiy disk joylashadi. Disklarda ma’lumotlar
fayl ko’rinishida saqlanadi. Fayllar esa klasterlar ketma-ketligidan iborat bo’ladi.
Klaster bir necha sektorlardan iborat bo’ladi. Klasterdagi sektorlar soni barcha
klasterlar uchun bir xil bo’ladi. Faylning hajmiga qarab unga kerakli sondagi
klasterlar ajratiladi. Faylning oxirgi klasterida qolgan bo’sh joy boshqa fayllarga
berilmaydi.
Hozirgi paytda sig’imi 80, 120, 160, 250, 320, 500, 640, 750, 1000, 1500,
2000 GB bo’lgan vinchesterlar sotuvda bor. Vinchesterlarning korpusi eni 3,5
dyuymga teng bo’lib, ularni joylash uchun kompyuter korpusida maxsus joy
ajratilgan. Noutbuk kompyuterlari uchun ishlab chiqariladigan vinchesterlarning eni
2,5 dyuymga teng bo’ladi.
Vinchesterlar bilan ma’lumot almashishni tezlashtirish maqsadida ularda
electron mikrosxemalarga joylangan bufer (oraliq) xotiralar bo’ladi. Bu xotira tezkor
xotira kabi tez ishlaydi, uning sig’imi unchalik katta bo’lmay, 8, 16, 32 MB bo’lishi
mumkin.
Vinchesterlarning tezligi uning disklarining aylanish tezligiga ham bog’liq. Disklar
minutiga 5400, 7200 yoki 10000 marta aylanishi mumkin. Hozirgi paytda vinchester
disklarining aylanish tezligi asosan 7200 ayl/min ga teng. 5400 ayl/min tezlikdan
faqat noutbuk kompyuterlari uchun mo’ljallangan ba’zi vinchesterlarda
foydalaniladi. 10000 ayl/min tezlik esa server kompyuterlar uchun mo’ljallangan
vinchesterlarda ishlatiladi.
Vinchesterlarni kompyuterning asosiy platasiga ulash uchun bir necha
standartlardan foydalaniladi. IDE (Imbedded Drive Electronics – ulanadigan va
boshqariladigan electron qurilmalar) shinasi 15 yil xizmat qildi va bu shina uchun
mo’ljallangan vinchesterlar hozirgi paytda deyarli ishlab chiqarilmayapti. SATA,
ya’ni Serial ATA (ketma-ket ATA) oxirgi paytda ommaviylashib ketgan shina bo’lib,
unda ma’lumotlar ketma-ket, ya’ni bitma-bit uzatiladi. SATA shinasiga
vinchesterlardan tashqari optik disk yurituvchilarni ham ulash mumkin.
Avvallari optik disk yurituvchilar ham IDE shinaga ulanar edi. Hozir IDE
shinasi PATA – Parallel ATA (Advanced Technologies Attachment – ilg’or
texnologiyali ulanish) deb atala boshlandi. Bu shinada bir vaqtda baytning sakkizta
biti parallel ravishda sakkizta sim orqali uzatiladi.
Hozirgi paytda multimediali axborot: qo’shiqlar, kliplar, kinofilmlarning
ommaviylashuvi, televidenie va videoning yangi standartlari vujudga kelishi bilan
katta sig’imli axborot tashuvchilarga ehtiyoj oshib bormoqda. Bu o’z navbatida
portativ (olib yuriladigan) vinchesterlarning paydo bo’lishiga olib keldi. Bu
qurilmalarni nafaqat kompyuterga, balki video pleerlar, musiqa va media markazlari,
sun’iy yo’ldosh televideniesini qabul qiluvchi tyunerlar, video va fototexnikaga
ulash mumkin.
Texnologiyalarning rivojlanishi bilan vinchesterlar o’rnini bosuvchi SSD
(Solid State Disc – qattiq holatdagi disklar) paydo bo’ldi va ommaviylashib
bormoqda. Ularda axborot electron mikrosxemalarda saqlanadi. Bu mikrosxemalar
tezkor xotira mikrosxemalari kabi bo’lib, ulardan farqli ravishda elektr ta’minotidan
uzilganda ham o’zidagi axborotni saqlab qola oladi.
Ishlash tamoyiliga ko’ra bu disklar quyida ko’rib chiqilgan flesh xotira
qurilmalariga o’xshab ketadi. Lekin ularning kamchiliklari bartaraf qilingan: xotira
sig’imi va o’qish-yozish tezliklari ancha katta. Bu disklar vinchesterlardan farqli
ravishda mexanik qurilmalar: motor, aylanuvchi disk va harakatlanuvchi
kallaklardan holi. Bu esa ularning ishonchliligini oshiradi, o’lchamlarini
kichiklashtirish va energiyani kamroq iste’mol qilish imkonini yaratadi. Yaqin orada
bunday qurilmalarning vinchesterlar o’rnini to’liq egallashi kutilmoqda.
|
