• Mikroprotsessor sovutuvchi
  • Mustaqil ishi-1 Mavzu: Zamonaviy kompyuterlar arxitekturasi




    Download 0,78 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet6/9
    Sana25.11.2023
    Hajmi0,78 Mb.
    #105542
    1   2   3   4   5   6   7   8   9
    Bog'liq
    Mustaqil ishilar

    Mikroprotsessor boshqacha qilib aytganda markaziy protsessot ingliz tilida 
    CPU Central Processor Unit. Mikroprotsessor kompyuterning qolgan ichki 
    qurilmalarida bajarilayotgan operatsiyalarni ishlash printsipini boshqaradi.


    Mikroprotsessor sovutuvchi ya’ni kuller deb yuritiladi. Kullerning vazifasi 
    markaziy protsessorning qizib ketishini oldini oladi va uni sovutadi.
    Tezkor xotira rus tilida оперативная памят. Tezkor xotira kompyuter tok 
    manbaiga ulanib toki tok manbaidan uzilgunga qadar ma’lumotlarni vaqtincha 
    xotirada saqlovchi qurilma xisoblanadi. Mikroprotsessor tsirkdagi ko’z boylagichga 
    o’xshaydi. Ko’zboylagich turli mo’jizalar ko’rsata oladi, Lekin o’zidan bir necha 
    metr naridagi koptokni ola olmaydi. Ko’zboylagichga o’xshab, mikroprotsessorga 
    ham yordamchi kerak. Bu vazifani tezkor xotira bajaradi.
    Tezkor xotirada mikroprotsessor uchun dasturlar, ma’lumotlar va hisob-kitob 
    natijalari saqlanadi.
    Tezkor xotira elektron qurilmalar – tranzistorlardan yasaladi va mikrosxema 
    ko’rinishida bo’ladi. Mikrosxemalarda yasalgan xotiraning qulay tomonlari: 
    o’lchamlari kichik, kam quvvat sarflaydi, sig’imi katta va tez ishlashidir. Tezkor 
    xotira mikrosxemalari ikki xil bo’ladi: dinamik va statik. Statik mikrosxemalarda 
    har bir xotira katakchasi registr ko’rinishida bo’lib, bu registrlarning har biri uchun 
    6 ta tranzistor ishlatiladi. Bu mikrosxemalar nisbatan tez ishlaydi.
    Dinamik mikrosxemalarda har bir katakcha ikkita tranzistor yordamida 
    yasaladi, ulardan biri katakchani tanlash uchun kalit vazifasini bajarsa, ikkinchisi 
    mitti kondensator vazifasini bajaradi, kondensatorning zaryadlangan holati 1 ga, 
    zaryadsiz holati 0 ga mos keladi.


    Bunday mikrosxemalardan yasalgan tezkor xotira nisbatan sekin ishlaydi va 
    ulardagi ma’lumot o’chib ketmasligi uchun ularni bir sekundda bir neche o’n ming 
    marta zaryadlab turish kerak bo’ladi.
    Bu kamchiliklariga qaramay, ularning sig’imi kattaroq va ularning narxi ancha 
    arzon. Hozirgi paytda tezkor xotiralarning deyarli barchasi dinamik mikrosxemalar 
    asosida ishlab chiqiladi.
    Tezkor xotiraning asosiy parametrlari ularning sig’imi va tezligi (takt 
    chastotasi) dir.
    Tezkor xotiraning sig’imi har doim ikkining darajasi ko’rinishidagi songa teng 
    bo’ladi. Bu ularning manzilini aniqlash bilan bog’liq. Hozirgi paytda DIMM, DDR, 
    DDR II va DDR III rusumli tezkor xotiralardan foydalaniladi.
    DIMM xotiralarning sig’imi 32, 64, 128, 256, 512 MB bo’lishi mumkin, 
    ularning takt chastotasi 66, 100, 133, 166, 200 MGts lardan biriga teng.
    DDR xotiralarning sig’imi 128, 256, 512, 1024 MB, takt chastotasi 266, 333,
    400 MGts
    bo’lishi mumkin. DDR xotiralarda takt chastota bilan birga ma’lumot uzatish 
    tezligidan ham foydalanila boshlandi. Masalan, DDR 2100 deb takt chastotasi 266 
    MGts bo’lgan xotira belgilangan. Bu chastotada ishlaydigan xotira bir sekundda 266 
    MGts * 8 bit q 2100 Megabit axborot uzata oladi. Shu kabi DDR 2700 va DDR 3200 
    rusumli xotiralar ham bor.
    DDR II turidagi xotiralar 512, 1024, 2048 MB sig’imli va 4200, 5300, 6400
    Mb tezlikda, DDR III turdagi mikrosxemalar 1, 2, 4 GB sig’imli va 11000, 13000, 
    16000 va 20 000 Mb tezlikda bo’lishi mumkin. DIMM va DDR rusumidagi tezkor 
    xotiralar hozir ishlab chiqarilmaydi.

    Download 0,78 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9




    Download 0,78 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Mustaqil ishi-1 Mavzu: Zamonaviy kompyuterlar arxitekturasi

    Download 0,78 Mb.
    Pdf ko'rish