|
Aminokislotalar hosilalari–gormonlar
|
| bet | 3/7 | | Sana | 19.11.2023 | | Hajmi | 42,74 Kb. | | #101259 |
Bog'liq Mustaqil ishi-fayllar.org 1. furye qonuni issiqlik o’tkazuvchanlikning asosiy qonuni Furye, 11 Gerbachevskiy shveslandr, Elon, Manaviyat, #Pedagogika fanining asosiy tushunchalarini ko‘rsating-fayllar.org, Дастурлеу 2-амелыйAminokislotalar hosilalari–gormonlar
Bu sinf gormonlarining ma’lum vakillari asosan ikkita α –tirozin va α –triptofan aminokislotalarining hosilalari hisoblanadi.Tirozinli hosilalarga katexolaminlar va tireoidli gormonlar kirsa, triptofanli hosilalarga –melatonin kiradi. Tirozinli hosilalar –gormonlari va gormonoidlari. Katexolaminlar. Katexolaminli gormonoidlar – adrenalin (epinefrin) va noradrenalin (noyepinefrin) buyrakusti bezining mag‘iz qatlamidan, dofamin-gipotalamik gipofizotropli yadrolar bilan sekresiya qilinadi. α –tirozin molekulalarining ushbu birikmalaridagi halqali qismining 3 –holatiga qo‘shimcha ravishdagidrooksil guruh (dioksifenilalaninli yoki kateholat yadro) kiritilgan tomondagi zanjir esadekarboksillangan.
Noradrenalin Tiroksin(T4)
(tetrayodtironin)
Katexolaminlar Tireyodligormonlar
Bu gormonlarning strukturasi birinchi marta 1901-1902 yillarda Oldreye tomonidan yozib berilgan edi.Ular barcha umurtqasiz hayvonlar organizmida, hattoki protozoa vakillarida ham topilgan. Bu birikmalarningkimyoviy strukturasi tarixiy jihatdan eng qaqadimgilardanbiridi Adrenalin va noradrenalin α –va β-adrenoreseptorlar reaksiya qiluvchi hujayralarni o‘zaro mos hollarda katexolaminlarni o‘zaro ta’siri bilan bog‘langan α- va β-adrenergik deb qayd qilinuvchi ikki qator samaralarchaqiradi.(Alkvist, 191948,1960 α –Adrenoyergikta’sirlar, vazokonstriksiya, “uchinchi asr” qisqarishi (qovoqni ochib-yumish), taloq, bachadon, urug‘ chiqaruvchi yo‘llar kapsulalarini qisqarishi, hamda me’da, ichaklar va siydik pufagisilliq muskullarini qisqarishini chaqiradigan juda tez samaralarniqamrab oladi. Nisbatan sekin rivojlanuvchi β-samaralar (β1va β2) yurak faoliyatini, bronxlar relaksasiyasini, ayrim qon tomirlar guruhlarini dilyatasiyasini,giperglikemiya va giperlipoasidemiyani boshqarishga qaratilgan hamda iichaklarv me’daperistaltikasini tormozlaydi. β-adrenergik ta’sirda adrenalin ancha kuchli namoyon bo‘lishi va α-adrenergik ta’sirda esa noradrenalinning kuchli namoyon etishi aniqlangan (Ariyons, 1960; Alkivet, 1966).Harikkala katexolaminlarning αα-adenergiksamaralar – α-adrenoblokatorlar (fentolamin, tropafen, ergotaminva uning hosilalari) tomonidan, β-adrenergik samaralar esa maxsus β- adrenoblokatorlar (propranolol, alpreolol, benzodiksinlar) bilan tanlab olib tashlanadi. α-adreno samaralarhujayralar membranasining depolyarizasiyasi yoki giperpolyarizasiyasibilan,β-adrenosamaralar–hujayralardagi metabolik og‘ishlarbilan birlamchi bog‘langandir.Katexolaminlar molekulalarini strukturaviy elementlari bilan biologik faolliklarni namoyon qilishi orasidagi bog‘lanishlarni o‘rganishlar borasidagi tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, α-adrenergik hususiyatlarni namoyon qilinishida asosiy rolni molekulaning yon zanjiridagierkin amino guruhi o‘ynaydi. Ammo, guruhlarning alkillanishi α-adrenergik hususiyatlarni yo‘qotilishiga va β- adrenergik xususiyatlarni esa tezlashishiga olib keladi,holbuki samaralardan birini sekinlashishiva ikkinchisini tezlashishi N- aminoguruhiga qo‘shiladigan uglevodorodli radikallarida ma’lum o‘lchamlari proporsional holatda bo‘ladi. Masalan, α –izoproterenol deyarlik α-adrenergikxususiyatlardan xolos bo‘lsada, adrenalinga nisbatan kuchli β-adrenergik ta’sir ko‘rsatadi. Shu bilanbirga, katexolaminlar molekulasining yon zanjirida aminoazotning bo‘lishi turli turdagi adrenergik samaralarni namoyon bo‘lishiuchun zarur. Aminoazot hamda benzol halqa va yon zanjirdagi etanolaminli β-gidrooksil guruhi katexolaminlarmolekulasidagi aktonli chastotalarni muhim komponentlari hisoblanadi, undagi α- va β- samaralarning ifodalanishi N ning alkillanish darajasi bilan aniqlanadi. Shu bilan birga katexolaminlarning manzilli qismini shakllanishidauning molekulasining 3, 4-dioksifenilli fragmentlari muhimdir. α-adrenergik samaralarninamoyon bo‘lishi uchun faqat bitta m-fenolli gidrooksilni bo‘lishi kifoya; gormonoidlarni β-adrenoreseptorlari bilan samarali bog‘lanishi uchun fenol halqasining har ikkala gidrooksidi zarur. Fenol halqalar bajariladigan turli modifikasiyalar katexolaminlarni β-adrenoreseptorlarga o‘hshashligini keskin pasaytiradi va adrenomimetiklarni β-adrenoblokatorlargaaylantiradi.
|
| |
