40
dinamik
ajratilar ekan, bu rejimda muvofiq tezlikni ta’minlash
uchun fragmentlarning ketma-ketlikdagi manzillarini tizim
xotirasidagi 4 kilobaytli bloklarning haqiqiy manzillariga aks
ettiruvchi mexanizm ko‘zda tutilgan. Bu jarayon xotirada
joylashgan maxsus jadvaldan (Graphic Address Re-mapping
Table yoki GART) foydalanib bajariladi. Interfeys AGP-video-
adapter o‘rnatiladigan alohida razyom ko‘rinishida bajarilgan.
2.3-jadvalda ShKning tizimli va
lokal shinalarning qiyosiy
tavsiflari keltirilgan.
2.3-jadval
Tavsifi
Shina nomi
ISa EISa Mca
vLB
PcI
aGP
Ma’lumot/manzil
razryadligi (bit)
16/24 32/32 32/32
32/32,
64/64
32/32,
64/ 64
32/32,
64/64
Ishchi chastota (MHz)
8
8–33 10–20 33 gacha 66 gacha 66/133
O‘tkazish xususiyati
(Mbayt/s)
16
33
76
132
132/264
/528
528/1056
/2112
Ulangan qurilma lar
soni (dona)
6
15
15
4
10
1
Shaxsiy kompyuter
tashqi shinalari
ning
turi tashqi
qurilmalar ning turli-tumanligi sababli juda ko‘pdir.
IDE
(Integrated Drive Electronics), ATA
(AT Attachment-AT
ga ulanadigan), EIDE
(Enhanced IDE), SCSI
(Small Computer
System Interface) tashqi shinalaridan ko‘pincha tashqi
saqlash
qurilmalari uchun interfeys sifatida foydalaniladi.
ATA interfeysi Integrated Drive Electronics nomi bilan ham
mashhur bo‘lib, 1988-yilda IBM PC AT shaxsiy kompyuterlari-
ning foydalanuvchilariga taqdim qilindi. U
bitta jamlagichning
hajmini 504 Mbaytgacha (an’anaviy BIOS da manzillar mako-
nini «kallak – si lindr – sektor» tashkil qilinishi sababli: 16 ta
kallak × 1024 ta silindr × 63 ta sektor × sektorda 512 bayt = 504
Kbayt = 528 482 304 bayt) chegaralaydi va ma’lumotlar uzatish
tezligini nazariy jihatdan 5–10 Mbayt/s ta’minlaydi.
41
ATA/IDE interfeyslarining modifikatsiyalari va kengaytmalari
juda ko‘p. Turli
raqamli ATA, Fast ATA (bu ham raqami bilan),
Ultra ATA (bular ham bir nechta) va EIDE interfeyslari mavjud.
Shuningdek, ATARX, DMA protokollarini qo‘llaydigan IDE in-
terfeyslari ham mavjud. Bu keltirilgan nomlarning ko‘pchiligi
rasmiy tasdiqlanmagan bo‘lib, savdo markasi bo‘lgan, shunga
qaramasdan adabiyotlarda tez-tez uchrab turadi.
Nomlarning
bunday ommalashuvi hozirgi vaqtda shaxsiy kompyuterlarda
qo‘llanilayotgan disk interfeyslarining 90 foizi IDE toifasiga te-
gishlidir. Ba’zi modifikatsiyalarni qisqacha ko‘rib chiqamiz.
