145
Barcha geometrik shalkdagi rezervuarlar uchun V=10000 m
3
deb
olamiz
hamda
)
/(
2
2
R
V
H
H
R
V
(IX.4)
hamda, bunda yuza quyidagiga teng:
RH
R
S
2
2
2
(IX.5)
(IX.4) ni (IX.5)ga qo’ysak, quyidagini hosil qilamiz :
R
V
R
S
/
2
2
2
(IX.6)
S(R) – funksiyaning minumumini topamiz. Shuning uchun
0
)
(
R
S
0
/
2
4
2
R
V
R
(IX.7)
RH
R
S
2
2
2
ni
R
V
R
S
/
2
2
2
ga qo’ysak,
3
2
3
2
.
1
,
2569
628
3
2
3
m
V
S
ndr
st
(IX.8)
Sferik rezervuarlar.
Neft va gaz sanoatida rezervuar materialiga ko’ra, odatda metalli yoki temir
betonli bo’lishi mumkin. Ulardagi yo’qotilishlarni kamaytirish maqsadida, ulardagi
mahsulotning idish devori bilan ta’sir yuzasinin kamaytirish kerak. Ya’ni
shimuvchanlik (yo’qotish) yuzasinin iloji boricha kamaytiriladi. Shuning uchun
quyidagi bir xil hajmli rezervuarlarning sirtlarinin hisoblashlar orqali ko’rib
chiqamiz.
Barcha geometrik shalkdagi rezervuarlar uchun V=10000 m
3
deb olamiz
hamda
3
3
4
/
3
3
/
4
V
R
R
V
(IX.9)
2
4
R
S
(IX.10)
3
3
4
/
3
3
/
4
V
R
R
V
ni
146
2
4
R
S
ga qo’ysak,
2
3
2
2
2
3
3
,
2244
10000
14
,
3
36
36
2
16
/
9
4
m
V
Sshar
Konussimon rezervuar.
Neft va gaz sanoatida rezervuar materialiga ko’ra, odatda metalli yoki temir
betonli bo’lishi mumkin. Ulardagi yo’qotilishlarni kamaytirish maqsadida, ulardagi
mahsulotning idish devori bilan ta’sir yuzasini kamaytirish kerak. Ya’ni
shimuvchanlik (yo’qotish) yuzasinin iloji boricha kamaytiriladi. Shuning uchun
quyidagi bir xil hajmli rezervuarlarning sirtlarinin hisoblashlar orqali ko’rib
chiqamiz.
Barcha geometrik shalkdagi rezervuarlar uchun V=10000 m
3
deb olamiz
hamda
)
/(
3
3
/
1
2
2
R
V
H
H
R
V
(IX.11)
1
2
R
R
S
.
(IX.10)
2
2
2
2
H
R
R
S
H
R
L
(IX.12)
)
/(
3
3
/
1
2
2
R
V
H
H
R
V
ni qo’sak
)
/(
9
2
2
2
2
2
2
R
R
V
R
R
R
S
(IX.13)
IX.4. Saqlagichlardagi neftni «nafas oluvchi» to‘sqichlar orqali yo‘qolishini
oldini olish
Saqlagichlarning «nafas olishi» natijasida neftning yengil fraksiyalari yo‘qola
boshlaydi. Tashqaridagi harorat va bosimning o‘zgarishi
natijasida saqlagichlarning
«nafas olishi» - kichkina «nafas olish» deyiladi.
Kunduz kuni saqlagichlar quyosh nuri ta’sirida qiziydi, natijada neftdan
ajralgan bug‘lar miqdori ko‘payadi va «nafas oluvchi» to‘sqichlar orqali atmosferaga
tashlanadi.
Kechki
payt harorat tushishi bilan bug‘larning bir qismi
147
kondensatsiyalanishi natijasida saqlagichda vakuum hosil bo‘ladi.
Bu vakuum
hisoblangan meyordan oshgandan so‘ng saqlagichga tashqaridan havo kira boshlaydi.
Saqlagichlarni bo‘shatish va to‘ldirish vaqtida havoni saqlagichga kirdirib,
bug‘lar aralashmasini yuzaga chiqarish – katta «nafas olish» deyiladi.
Saqlagichlardagi
neftning
bug‘lanishi
natijasida
uglevodorodlarning
yo‘qolishini oldini olishning 3 xil usuli mavjud:
1. Neftning bug‘lanishini oldini oluvchi usullar;
2. Bug‘lanishni kamaytiruvchi usullar;
3. Neftning bug‘lanishidan hosil bo‘lgan mahsulotni yig‘ishga asoslangan
usullar.
Neft fraksiyalarining bug‘lanishini oldini olish maqsadida suzuvchi qopqoqlar
(pantonlar)dan foydalaniladi. Ular gaz bo‘shligi hosil bo‘lishini oldini oladi.
Neftni bug‘lanishini oldini oluvchi usullarning 2–chi
guruhiga saqlagichlarni
quyosh nurlaridan himoya qilish kiradi. Buning uchun saqlagichlar nur qaytaruvchi
bo‘yoqlar bilan bo‘yaladi. Bunday bo‘yoqlarga oq va alyumin bo‘yoqlar kiradi.
Saqlagichlarda neftni yo‘qolishini kamaytiruvchi usullarning 3-guruhi
saqlagichlarda gaztenglashtiruvchi tizimlarni qo‘llashga asoslangan. Bu tizimlarning
ish prinsipi quyidagicha: saqlagichlardagi gaz bo‘shliqlar o‘zaro
gaz uzatkichlar
tizimi bilan bog‘liq bo‘ladi.
