Namangan Institute of Engineering and Technology
nammti.uz
10.25.2023
Pg.24
kompensatsiyalashda o‘ziga xos murakkabliklar keltirib chiqaradi. Reaktiv quvvatni
kompensatsiyalashda quyidagilarni e’tiborga olishni talab etadi:
Chastota o‘zgartirgichdan chiqish kuchlanishni;
Chastota o‘zgartirgichdan chiqish chastotani
Chastota o‘zgartirgichdan chiqish kuchlanish va chastotaga mos kompensatsiyalash
guruxlarini ulash va ajratish hamda bu jarayonni avtomatik boshqarish uning ish samaradorligi
oshiradi. Chastota o‘zgartirish qurilmalari orqali boshqariladigan asinxron elektr dvigatellarda
reaktiv quvvatni induvidial kompensatsiyalash uchun rasmda keltirilgan sxema taklif qilinadi[5].
Chastota o‘zgartirgichdan chiqish kuchlanish va chastotaga mos kompensatsiyalash
guruxlarini ulash va ajratish hamda bu jarayonni avtomatik boshqarish uning ish samaradorligi
oshiradi. Chastota o‘zgartirish qurilmalari orqali boshqariladigan asinxron elektr dvigatellarda
reaktiv quvvatni induvidial kompensatsiyalash uchun yuqoridagi rasmda keltirilgan sxema taklif
qilinadi.
Yuqorida keltirilgan rasmdagi sxemadan chastota o‘zgartirgich orqali boshqariladigan asinxron
elektr dvigatelarida induvidial reaktiv quvvatni kompensatsiyalash texnik iqtisodiy samaradorlikka
ega. Sxemada boshqarish bloki chastota o‘zgartirgich chiqishidagi kuchlanish qiymatiga mos
kompensatsiya qurilmalari guruhni qo‘shish va ajratishni bajaradi[3].
Chastota rostlagichlardan unumli foydalanish o‘zining quyidagi samaradorligini beradi:
1.
Barcha turdagi avariyalardan elektr qurilmalarini himoyalanganligi. Bu asinxron elektr
dvigatelni ishlash muddatini uzaytiradi.
2.
Ta’minlanayotgan asinxron elektr dvigateli bilan bitta tarmoqdan ta’minlanayotgan elektr
qurilmalariga ishga tushirish toki ta’sirini umuman bartaraf etadi.
3.
Asinxron elektr dvigatelni ishga tushirish toki (5-7 karrali puskovoy tok) isrofini
kamaytiradi.
4.
Asinxron elektr dvigatelni istalgan tezlikda (0 dan nominal qiymatigacha) ishlatish
imkonini beradi.
5.
5-40% iste’mol qilinadigan elektr energiya miqdorini kamaytiradi.
6.
Ishlash ishonchliligini oshiradi.
Bunday qurilmalarga magnitli ishga tushirgichlar kirib u quyidagi ishlar uchun mo’ljallangan:
1.
Dvigatellarni ishga tushirish, reverslash, tezligini rostlash, tormozlash va tarmoqdan uzish
uchun;
2.
Elektr energiya iste’molchilarini va elektr tarmoqlarni o’ta yuklanish, qisqa tutashuv
shikastlanishlaridan himoya qilish uchun;
Elektr yuritma va mexanizm ayrim elementlarini blokirovka qilish uchun[4].
Turli konstruksiyalarining ishini taxlil qilgan xolda yigirishga yaroqli tolalarni samarali ajratib
beradigan qurilma uchun o’rnatilgan elektrodvigatelni avtomatik boshqarish hamda reaktiv
quvvatni kompensatsiyalash orqali tola ajratish qurilmasini foydali ish koeffitsentiga ta’siri
o’rganildi. Tola ajratish qurilmasining o’rnatilgan elektr dvigateli kondensator qurilmasi orqali
hamda chastota o’zgartirgichlar orqali qurilmaning ishlash vaqti ortirildi elektrodvigatel quvvatiga
nisbatan kamroq quvvat zarurati bo’lganda dvigateldan mos ravishda yuritmaga quvvat uzatildi.
Shuningdek qurilma yuklamasiz rejimda reaktiv quvvatning isrofini sezilarli ravishda kamaytirildi.
Shu o’rinda aytish joizki ushbu boshqaruv tizimini tola ajratish qurilmasi va boshqa qurilmalar uchun
foydalanish mumkin.
