. Paxta quritishning texnologiyasi tartibi
Tayyorlov punktlarida topshiruvchilardan qabul qilingan paxtaga quritish-tozalash sexlarida ishlov beriladi, bundan maqsad paxtani kerakli darajada saqlashga tayyorlashdir. Bunda 1, 2 va 3-nav paxtalar - 11 foiz; 4 va 5-nav paxtalar - 14 foiz namlikkacha quritiladi. Quritgichlarning ish tartibi paxtaning navi, dastlabki namligi va talab etiladigan namlikni pasaytirish darajasiga qarab o’rnatiladi. Namligi 19 foizgacha bo’lgan paxta bir marta quritiladi. Namligi 29 foizgacha bo’lsa, ikki marta quritiladi va xokazo.
KGTS sharoitida 2SB-10 va va SBO qurtgichlarida quritish ageitining sarfi 18—20 ming m3 /soat bo’lganda ish tartibi (ish tozalash batareyalari yoki 2 ta paxta tozalash oqimi yulida bajariladi)
KTTS sharoitida 2SB-10 va SBO quritgichlarida quritish agentining sarfi 18—20 ming soat va unumdorligi birinchi navli paxtalar uchun 6 t/soat va past navli paxtalar uchun 4,5 t/soat bo’lganda ish jarayonining tartibi (paxtani tozalash bir oqim yo’lida olib boriladi)
Zavodning tozalash sexiga quritish uchun namligi 14 foizdan yuqori bo’lmagan paxta yuborilishi kerak. Paxta va tola tozalagichlarida iflos aralashmalardan ajratish jarayoni qiyin kechmaydigan selektsion navlar uchun paxtaning birinchi sanoat navlari namligini 8 - 9, past navlarini esa 9 - 10 foizgacha quritish tavsiya etiladi. Iqtisodiy asoslangan hollarda va ishlab chiqarilayotgan tolaning sifati talabga muvofiqligi ta’minlansa, namligi 9 foizgacha bo’lgan paxtani quritmay, qayta ishlashga ruxsat etiladi.
Quritish jarayonining ish tartibi jadvalga muvofiq belgilanadi. KTTS sharoitida 2SB-10 va SBO (SBT) quritgichlarida uzun tolali paxtani quritish xuddi o’rta tolali paxtani quritishdek amalga oshiriladi.
2.1-jadval:
Paxta
|
Namlikning pasayishi %
|
Paxta bo’yicha unumdorlig t/soat
|
Quritish agentining harorati
0S
|
To’tun surgich oldidagi havo siyrakligi Pa
|
Nam-ligi %
|
Navi
|
12
13
14
15
16
17
18
|
1-3
1-3
1-3
4-5
1-3
4-5
1-3
4-5
1-3
4-5
1-3
4-5
|
3-4
3-4
5
4
6
5
7
6
8
7
9
8
|
11,0
11,0
11,0
10,0
10,5
10,0
10,0
9,0
9,5
9,0
9,0
8,5
|
130-135 140-150 160-170
175
190-200
205
210-220
225
240
245
245
250
|
412(42) 422(43) 432(44) 452(46) 442(45) 462(47) 452(46) 472(48) 462(47) 482(49) 492(50) 492(50)
|
2.2-jadval:
-
Dastlabki
namligi, %
|
Namligining pasayishi, %
|
Quritish agentining harorati, °C
|
Tutun surgich oldidagi havo siyrakligi, Pa (mm. suv. ust.)
|
12-14
14-16
16-18
|
3-5
5-7
7-9
|
130-150 150-180 180-220
|
402-32(41-44)
432-462 (44-47)
462-492 (47-50)
|
|
|
Rulanli jinli paxta tozalash zavodlarida paxtani qayta ishlashning maqbul sifat ko’rsatkichlariga erishish uchun uzluksiz texnologik jarayonda paxta 6,5—7,0 foiz namlikkacha quritiladi. Bunda quritgichlar ish jarayonining tartibi 4 va 5-jadvallarga muvofiq belgilanadi.
2SB-10 va SBO quritgichlari tozalagichlar oqimi bilan batareyali kompovkada ishlaganda KTTS sharoitida ish jarayonining tartibi (quritish agentining sarfi 18—20 ming m'/soat)
Paxtaning 4 va 5 navlarini quritish o’rta tolali paxtani quritishdek amalga oshiriladi.
Paxta
|
Namlikning
pasayishi, %
|
Paxta bo’yicha unumdorligi
t/soat
|
Quritish agentining
harorati, °C
|
Tutun surgich oldidagi havo siyrakligi
Pa (mm. suv. ust.)
|
namligi %
|
navi
|
10
11
12
13
14
|
1-4
1-4
1-3
4-5
1-3
4-5 1-3 4-5
|
1-2
2-3
3-4
2-3
4-3
5-4
|
11,0
11,0
11,0
11,0
11,0
10,0
11,0
10,0
|
100-115
120-130
130-135
140
145-150
160
165-170
175
|
400 (40)
402(41)
412(42)
412(42)
422 (43)
432 (44)
432 (44)
452 (46)
| 2.3-jadval:
Eslatma: SBO quritgichining tozalash sektsiyasiga beriladigan quritish agentining harorati 60—80°C maromida saqlanadi.
2SB-10 va SBO quritgichlarida quritish agentining sarfi 18-20 ming m'/soat va unumdorligi 1 va 2-iav paxta uchun 6 t/soat va 3-nav paxta uchun 4,5 t/soat bo’lgandagi ish jarayonining tartibi
Dastlabki namligi, %
|
Namlikning pasayishi, %
|
Quritish agentining harorati, °C
|
Tutun surgich oldidagi havo siyrakligi, Pa (mm. suv. ust.)
|
8-9
9 dan 11 gacha 11 dan 13 gacha
|
1-2
2-4
4-6
|
90-110
110-150
150-170
|
400 (40)
410 (41)
410-440 (41-44)
|
2.4-jadval:
Eslatma: SBO quritgichining tozalash sektsiyasiga beriladigan quritish agentining harorati 60—80°C maromida saqlanadi.
Dastlabki namligi, %
|
Namlikning pasayishi, %
|
Quritish agentining harorati, °C
|
Tutun surgich oldidagi havo siyrakligi, Pa (mm. suv. ust.)
|
8 - 9
9 - 10
10-11
11 dan yuqori 12 gacha
|
1,5-2,0
2,5-3,0
3,5-4,0
4,5-5,0
|
100-110
120-130
140-150
160-170
|
402-432(41-44)
432-442 (44-45)
442-452 (45-46)
452-472 (46-48)
|
2.5-jadval:
Quritish agentining sarfi 24-28 ming m3/soat va 1 va 2-navli paxta uchun unumdorligi 6 t/soat, 3 nav uchun 4-5 t/soat bo’lganda SBT quritgichi ish jarayonining tartibi.
Eslatma: Tozalash sektsiyasiga beriladigan quritish agentining harorati 60-80 °C oraligada saqlanadi.
Keyin tozalanadigan o’rta tolali paxtani qayta ishlashda maqbul sifat ko’rsatkichlariga erishish uchun paxtaning birinchi navlari 6,5—7,0 foiz, past navlari esa 7,0—7,5 foiz namlikkacha quritiladi. Bunda quritgichlarning ish tartibi 6-jadvalga binoan paxtaning dastlabki namligiga, namlikning pasayishi miqdoriga va qayta ishlash paytidagi ob-havo sharoitlariga qarab belgilanadi.
Paxtaning
dastlabki
namligi, %
|
Jami
namlikni-
shi, %
|
Xarorat, °C
|
Tutun surgich oldida havo siyrakligi Pa
|
birinchi
quritgich-da
|
Ikkinchi 1
ochiq. havoda
|
quritgichda
bulutli havoda
|
1 -quritgich
|
2-qurit-gich
|
8-9
9-10
10-11
11-12
12-13
13-14
|
1,5-2,0 2,5-3,5
3,5-5,0 4,5-5,0 5,0-5,5 5,5-6,5
|
110-130 140-160
160-170 170-180 180-190 190-200
|
o’tkazil-maydi atmosfera
|
o’tkazil-maydi
60
60-80
80
|
392-402 (40-41) 412-432 (41-44)
432-442 (44—45) 442-452 (45-46) 452-462 (46-47) 462-472 (47-48)
|
nazorat qilin-maydi
|
2.6-jadval:
Qiyin tozalanadigan paxta quritishda 2SB-10 va SBO quritgichlarn ish jarayonining tartibi.
Jadvaldan ko`rinadiki, namligi 9 % bo’lgan paxtaga barabanli quritgichda 130°C gacha haroratda bir marta termik ishlov beriladi. Namligi 9% va undan ko’p bo’lgan xom ashyoni quritish birin-ketin ikki quritgichda avval issiqlik tashuvchi bilan jadvalga muvofiq, keyin ochiq havoda sovuq tashqi havo bilan ikkinchi quritgichda, agarda bulutli yoki yomg’irli havo bo’lsa 60°—80°C darajagacha isitilgan havo bilan paxtani quritish amalga oshiriladi.
Paxtani quritgichlarda quritish ikki bosqichda bajariladi. Paxtaga ishlov berishning birinchi bosqichida quritgich orqali 18—20 ming m3/soat quritish agenta sarflanadi, ikkinchi bosqichda esa 24 ming m3/soatdan ko`p sarflanadi. Quritish agentining sarfi tutun-surgich oldidagi siyraklashish miqdori bilan belgilanadi. Ikkinchi bosqichda paxtaga ishlov berish tutunsurgichning yo’naltiruvchi apparatini to`la ochgan xolda amalga oshiriladi.
1-sinf 1 va 2-navli paxtani (ikkinchi bosqichda ishlov bermasdan) "oliy" va "yaxshi" sinfli tola olish sharti bilan bir marta quritishga ruxsat etiladi. Namligi 8 foizdan yuqori bo’lgan ypyg lik chigit 7,0—8,0 foiz namlikkacha, kiyin tozalanadigan navlar esa 6,5—7,0 foiz namlikkacha quritiladi.
Tozalash mashinalari batareyasi va uzluksiz ishlov berish tizimi majmuidagi quritgichlarning birida 9 foizgacha namlikdagi urug’lik paxtani quritish ko’zda tutilgan. Paxtaning namligi 9 foizdan ko’p bo’lgan taqdirda quritish avval issiq quritish agenti bilan birinchi quritgichda keyin atmosfera havosi bilan ikkinchi quritgichda quritiladi. O’rta tolali urug’lik paxta navlarini quritish tartibi 1.7-jadvalda keltirilgan .
|
