|
Nima uchun moddalar eriydi: erish jarayonini tushunish
|
| bet | 48/91 | | Sana | 26.11.2023 | | Hajmi | 0,73 Mb. | | #105837 |
Bog'liq Navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instit-fayllar.orgNima uchun moddalar eriydi: erish jarayonini tushunish.
“O‘xshash moddalar o‘xshashlarida eriydi” qoidasi erigan modda va erituvchi orasidagi molekulalararo o‘zaro ta’sirga asoslangan. Bundan keyin bosqichma- bosqich erish jarayoni ko‘rib chiqiladi- eritmalarga miqdoriy tasavvurlar qo‘llaniladi.
Eritmalarning molyar konsentratsiyasi 1l eritmada erigan moddaning G- molekulalari soni bilan ifodalanadi yoki molyar konsentratsiya bu erigan modda miqdorining eritmaning hajmiga nisbatiga teng kattalik va quyidagi formula bilan ifodalanadi.
Cm = a•1000
M • V
Cm - eritmaning molyar konsentratsiyasi
a - eritmada erigan moddaning gramm hisobidagi miqdori.
M - erigan moddaning molekulyar massasi.
V - tayyorlanish kerak bo‘lgan (moddaning) eritmaning hajmi ml larda.
Agar 1l eritmada 1 mol modda erigan bo’lsa, bunday eritma 1 molyar eritma deyiladi.
Agar 1l eritmada 0,1 mol modda bo’lsa, bu eritma destimolyar: 0,01 mol bo’lsa, santimolyar: 0,001 mol bo‘lsa, millimolyar eritma deyiladi.
Eritmaning molyarligi odatda M harfi bilan belgilanadi. Masalan: 1 M NaOH natriy gidroksidning molyar eritmasi, bunday eritmaning 1l da 1mol modda yoki 1 mol, 40 g/mol=40 g NaOH bo’ladi. 0,01m NaOH santimolyar eritma uning 1l da 0,01 mol ya'ni 0,01 • 10 g = 0,4 g NaOH bo’ladi va hokazo. Masalan: NaOH ning detsimolar eritmasini tayyorlash uchun undan tarozida 4 g tortib olish, 1 litrga teng aniq hajmi belgilab qo’yilgan litrli o’lchov kolbasiga solish, modda batamom eriguncha distillagan suv quyish va so’ngra yeritma hajmini belgigacha etkazish lozim (miskning pastki qismi belgiga tegib turishi kerak).
Erish issiqligi va erish bosqichlari.
Zarrachalar erishgacha (ya’ni eritmaning hosil bo‘lishi) erigan moddada ham, erituvchida ham o‘zaro bog‘liq bo‘ladi. Erishning uchta bosqichini ko‘rib o‘tamiz, uning har bir bosqichi entalpiyalarning o‘zgarishi bilan boradi: 1-bosqich. Erigan moddaning zarrachalari bir-biridan ajraladi. Bu bosqich ular orasidagi o‘zaro ta’sirning davomini o‘z ichiga oladi, ya’ni endotermik hisoblanadi; Erigan modda (agRejatlanish) + issiqlik erigan modda (ajralgan zarrachalar) AH1>0 1-bosqich. Erituvchi zarrachalari bir-biridan ajraladi. Bu bosqich o‘zaro ta’sir kuchlarining davomini o‘z ichiga oladi, ya’ni bu ham endotermik hisoblanadi; Erituvchi (agRejatlangan) + issiqlik erituvchining alohida zarrachalari AH2>0 3-bosqich. Erigan modda va erituvchi zarrachalarini bir-biri bilan aralashtirish hisobiga eritma hosil qiladi. Bu bosqich ekzotermik hisoblanadi:
Erigan modda(ajralgan zarrachalar) + erituvchi(ajralgan zarrachalar) eritma+ issiqlik AH3<0
Yig‘indi jarayon:
AH=AH1+AH2+AH3
Umuman erish jarayoni endotermik yoki ekzotermik bo‘lishi mumkin va AH1, AH2 va AH3 kattaliklarining ishoralariga bog‘liq ravishda tegishlicha AH>0 va AH<0 bo‘lishi mumkin.
Erish jarayoni- ekzotermik jarayon AH<0; agar AH1+AH2 yig‘indisi AH3 ga kichik bo‘lsa jarayon ekzotermik bo‘ladi va AH<0.
Erish j arayoni- endotermik j arayon AH>0/
|
| |
