o‘rganamiz
.
Amaliyotda
kompyuter arxitekturasi va kompyuterni tashkil qilish degan iboralar sinonim
iboralar sifatida qo‘llaniladi.
VI. MA’LUMOTLARNING XILLARI. BUYRUQLARNING
FORMATLARI VA XILLARI. ADRESLASH. BOSHQARISH OQIMI VA
UZILISHLAR
Kompyuterlarda ifodalanishi mumkin bo‘lgan ma’lumotlarning xillarini
ikkita
turkumga
ajratish mumkin:
1. Raqamli ma’lumotlar, ya’ni sonlar bilan ifodalanuvchi ma’lumotlar.
2. Raqamli bo‘lmagan ma’lumotlar.
Raqamli ma’lumotlar va ularni kompyuterda qanday ifodalanishini ko‘rib
chiqamiz.
Butun sonlar
. Raqamli ma’lumotlarning asosiysi – bu
butun sonlardir
.
Butun
sonlar kompyuterda ikkilik sonlar ko‘rinishida saqlanadi. Ular odatda 8, 16, 32 va
64 bitli uzunliklardan biriga ega bo‘lishlari mumkin. Kompyuterda butun sonlar
ishorali
va
ishorasiz
ko‘rinishlarda ifodalanishi mumkin (1.12-rasm). 32-razryadli
so‘z
(rus tilida – slovo) yordamida 0 dan 2
32
-1 gacha bo‘lgan ishorasiz, hamda -
2
31
-1 dan +2
31
-1 gacha bo‘lgan ishorali butun sonlarni ifodalash mumkin.
31
Butun bo‘lmagan sonlar.
Butun bo‘lmagan sonlarni (3,14; 0,495; 0,0056;
…) ifodalash uchun
suriluvchi nuqtali sonlar
ishlatiladi (rus tilida - chisla s
plavayuщey tochkoy). Ularning uzunliklari 32, 64 yoki 128 bitgacha bo‘lishi
mumkin (1.13-rasm).
1.12.-rasm. Butun sonlar.
1.13-rasm. Suriluvchi nuqtali sonning IEEE standartidagi formatlari.
32
Misollar: 3,14 = 0,314 * 10
1
0,495 = 0,495 * 10
0
0,00056 = 0,56 * 10
-3
2014 = 0,2014 * 10
4
314; 495; 56; 2014 - mantissalar.
1; 0; -3; 4 – eksponentalar (darajalar, tartiblar) (1.14-rasm).
1.14-rasm. Suriluvchi nuqtali sonlarga misollar.
O‘nlik sonlar
. Bunda o‘nlik sistemasida yozilgan har bir raqam, ikkilik
sistemasidagi
to‘rtta raqam
bilan almashtiriladi. Ikkita o‘nlik raqam, bitta baytga
joylashtiriladi (1.15-rasm). Bu ikkilik-o‘nlik formati deb ataladi. (rus tilida –
dvoichno-desyatichnыy format).
Misollar: 25 --- 0010 0101
367 --- 0011 0110 0111
1987 --- 0001 1001 1000 0111
33
1.15-rasm. O‘nlik sonlarga misollar.
Raqamli bo‘lmagan ma’lumotlar va ularning xillari.
|
