41
1938 yilda Amerikaning Massachuset texnologik instituti studenti bo‘lgan
yosh Klod Shennon Bul algebrasini releli va o‘chirib yoqiladigan elektr sxemalarida
qo‘llanilishini tasdiqlab berdi.
Kompyuter arxitektursasining raqamli mantiqiy
sathi elementlarini
loyihalashda, Bul algebrasi koidalaridan foydalaniladi.
1.18-rasmda hozirgi kompyuter sxemalarini tashkil qiluvchi va Bul
algebrasining oddiy funksiyalari hisoblangan, mantiqiy ko‘paytirish –
I
(AND)
,
mantiqiy qo‘shish –
ILI
(OR)
va inkorlash –
NE
(NOT)
funksiyalarini bajaruvchi
elementlar va ularning haqiqat jadvallari keltirilgan.
43
Bu
elementlarni, o‘zbek tilida mos holda
VA, HAM
va
EMAS
deb atash
mumkin. Biz ularni va boshqa shu kabi elementlarni
rus va ingliz tillaridagi
nomlaridan foydalanamiz. 1.18-rasmning yuqori qismida elementlarning Amerika
standartidagi, pastki qismida esa Rossiya standartidagi ko‘rinishlari keltirilgan [2].
Ushbu sxemalarning kirishiga 0 yoki 1 ga teng bo‘lgan mantiqiy
o‘zgaruvchilar
beriladi, ularning chiqishida esa, yana o‘sha mantiqiy qiymatlarni
qabul qila olishi mumkin bo‘lgan
funksiyalarning, ya’ni Bul funksiyalarining
qiymatlari olinadi. Sxemalarda mantiqiy qiymatlar ma’lum bir kattalikdagi
kuchlanishlar bilan ifodalanadi.
Odatda mantiqiy
