81
Paronimiya, giponimiya, graduonimiya, partonimiya. O‗zbek tili
leksikasida o‗z va o‗zlashgan qatlamlar. O‗z va o‗zlashgan qatlamlarning o‗ziga
xos xususiyatlari. Tojikcha o‗zlashmalar va ularning o‗ziga xos xususiyatlari.
Arabcha o‗zlashmalar va ularning o‗ziga xos xususiyatlari.Ruscha o‗zlashmalar va
ularning o‗ziga xos xususiyatlari. Leksema o‗zlashtirish.
Leksema
o‗zlashtirishning ijtimoiy-tarixiy sabablari. Leksema o‗zlashtirish yo‗llari: 1) jonli
so‗zlashuv orqali; 2) bosma manbalar orqali; Leksema o‗zlashtirish usullari:
1)o‗zicha olish; 2) kalkalab olish. Kalkaning ko‗rinishlari: 1)grammatik kalka
(to‗liq kalka, yarim kalka); 2) semantik kalka. So‗z o‗zlashtirishning so‗z
qo‗llashlan farqi.
Leksemalarning ishlatilish doirasi: dialektizmlar,
kasb-hunar leksikasi,
jargonlar, argonlar, vulgar birliklar.O‗zbek tili leksikasida eskirish va yangilanish
jarayonlari. Zamonaviy qatlam. Eski qatlam: istorizmlar va arxaizmlar.
Yangi
qatlam: neologizmlar.
Emotsional-ekspressivlik jihatdan o‗zbek tili leksikasi. Nutq ko‗rinishlariga
ko‗ra o‗zbek tili lug‗aviy birliklari.
Frazeologiya. Frazeologiyaning predmeti. Frazemaning ko‗chma ma‘noli
turg‗un konstruktsiya ekanligi. Frazemaning ifoda va mazmun plani. Frazeologik
ma‘no va uslubiy bo‗yoq.
Frazeologik monosemiya va polisemiya. Frazemalarning semantik turlari:
frazeologik butunlik va frazeologik chatishmalar.
Frazemalarning shakl va ma‘no munosabatlariga ko‗ra turlari. Frazeologik
omonimiya, sinonimiya, variatsiya, antonimiya, ularning uslubiy tavsifi.
Frazemalarni ishlatilish doirasi va zamoniyligi. Zamoniylik belgisiga ko‗ra
istorizm, arxaizm va neologizmlarga bo‗linishi.
