80
Leksikologiya. Leksikologiyaning ob‘ekti, predmeti va vazifalari. Lug‗at
tarkibi, uning taraqqiyoti va lug‗at tarkibining rivojida lisoniy (lingvistik) va
nolisoniy(ekstralingvistik) omillarning ishtiroki.
Leksikologiyaning turlari: umumiy va xususiy leksikolgiya. Diaxron (tarixiy)
va sinxron (hozirgi yoki tasviriy) leksikologiya. Leksikologiyaning semasiologiya,
onomasiologiya, etimologiya,
frazeologiya, so‗z yasalishi kabi hodisalar bilan
aloqasi.
So‗z va uning asosiy mohiyati. Leksik mazmunli
va grammatik mazmunli
so‗zlar. Leksema til birligi sifatida. Leksemaning ifoda hamda mazmun plani.
Leksemaning semantik tarkibi. Leksik ma‘no va qo‗shimcha ottenkalar.
Emotsional-ekspressiv bo‗yoqdorlik, uslubiy baho haqida ma‘lumot. Leksik
ma‘noning semantik tarkibi. Leksik ma‘no tarkibga ajraladigan til birligi sifatida.
Leksik ma‘no va semantik qism (sema). Komponent tahlil haqida ma‘lumot.
Ideografik sema. Umumiy (integral, mushtarak), differentsial (farqlovchi) semalar.
Tildagi barcha
leksik birliklarni tematik, leksik-semantik guruhlarga ajratishda
integral semaning ahamiyati.
Konnotativ semalar. Termin nominativ birlik
sifatida va uning mazmun
plani.
Leksik ma‘no va leksik qo‗llash. Leksemaning uzual hamda okkazional
ma‘nolari haqida ma‘lumot. Okkazional ma‘nolarning yuzaga kelishi.
Bir ma‘nolilik (monosemiya) va ko‗p ma‘nolilik (polisemiya). Leksik ma‘no
taraqqiyotiga olib keluvchi nolisoniy va lisoniy omillar. Leksik ma‘no
taraqqiyotiga
olib keluvchi metafora, funktsiyadoshlik, metonimiya, sinekdoxa
usullari haqida ma‘lumot. Yangi leksik ma‘noning
evfemizm natijasida hosil
bo‗lishi. Leksik ma‘no taraqqiyotiga olib keluvchi lisoniy omillar sifatida: ellipsis
hamda kalkalash usullari haqida ma‘lumot.
Leksik ma‘no taraqqiyoti natijalari. Leksema tarkibidagi leksik ma‘nolarning
hajmiy va miqdoriy o‗zgarishlari. Leksik ma‘no hajmining kengayishi va torayishi.
Leksema tarkibidagi leksik ma‘nolarning miqdoriy o‗zgarishlariga olib keluvchi
hodisalar. Leksik ma‘noning turlari. Hozirgi va avvalgi leksik ma‘no.
Bosh va
hosila; to‗g‗ri va ko‗chma; nominativ (nomlovchi) va figural (majoziy) ma‘nolar
haqida ma‘lumot. Etimologik ma‘no. Ma‘no etimoni va shakl etimoni. Ilmiy
etimologiya, soxta etimologiya va xalq etimologiyasi o‗rtasidagi farqlar.
