O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

19-Mavzu: Yong‘indan оgohlantirish va o‘chirish uskunalari. 
Reja: 
1. Yong‘inga qarshi himoya tizimi. 
2. O‘t o‘chiruvchi moddalar va ularning xususiyatlari. 
3. O‘t o‘chirgichlar, o‘t o‘chirish qurilmalari va mashinalari. 
4.
 
Yong‘inga qarshi suv ta’minoti.
 
Yong‘inga qarshi himoya tizimi. 
Yong‘inga qarshi himoya tizimi 
– bu yong‘inning xavfli faktorlarini insonga 
ta’sirini bartaraf etishga va yong‘in vaqtida material zararlar miqdorini cheklashga 
qaratilgan tashkiliy tadbirlar va texnik vositalar majmuidir. 
Yong‘inga chidamlilik deganda, materiallar va konstruksiyalarning yong‘in 
sharoitida o‘z mustahkamligini saqlash xususiyati tushuniladi. Qurilish 
konstruksiyalarining yong‘in ta’sirida o‘z xususiyatini va mustahkamliligini 
уo‘qotish vaqti yong‘inga chidamlilik chegarasi deyiladi. 
Barcha bino va inshootlar yong‘inga chidamliligi bo‘yicha 
5 darajaga 
bo‘linadi: 
I daraja 
yong‘inga chidamlilikdagi binolarga barcha konstruksiyalari 
yonmaydigan, yuqori yong‘inga chidamlilik chegarasiga (0,5–2,5 soat) ega bo‘lgan 
binolar kiradi. 
II daraja 
yong‘inga chidamlilikdagi binolarga konstruktiv elementlari 
yonmaydigan, yuqori chidamlilik chegarasiga (0,25–2,0 soat) ega binolar kiradi. 
III daraja 
yong‘inga chidamlilikdagi bino va inshootlar yonmaydigan va 
qiyin yonuvchi materiallardan tayyorlanadi. 
IV daraja 
yong‘inga chidamlilikdagi binolarga barcha konstruksiyalari qiyin 
yonuvchi materiallardan tashkil topgan binolar kiradi. 
V darajadagi 
binolarga esa barcha konstruksiyalari yonuvchi materiallardan 
tashkil topgan binolar kiradi. 
Talab etilgan yong‘inga chidamlilik darajasi bino va inshootlarning 
konstruksiyasi, vazifasi, necha qavatliligi, texnologik jarayonlarni yong‘inga 
xavfliligi va yong‘inni avtomatik o‘chirish vositalarini mavjudligiga bog‘liq holda 
belgilanadi. 
Yog‘och va boshqa yonuvchi materiallarning yong‘inga chidamlilik darajasi 
bir necha yo‘llar orqali oshirilishi mumkin, jumladan:
-1m2 yuzadagi yog‘och konstruksiyaga 75 kg quruq tuzning suvdagi 
aralashmasini maxsus idishlarda singdirish yoki 1 m2 yog‘ochga 50 kg quruq tuzni 
issiq-sovuq vannalarda singdirish orqali;
-yong‘indan himoyalovchi tuzlarning suvdagi aralashmasi bilan (100 gr quruq 
tuz 1 m2 yuzaga) materiallarga yuza ishlov berish;
-yong‘indan himoyalovchi bo‘yoqlar, suyuq shisha, tuproqli aralashma va 
boshqa shu kabilar bilan yuza ishlov berish;
-tuproqli gips bilan suvash, gips tolali plitalar o‘rnatish, asbestosement 
materiallar qoplash.

Koridorlar, уo‘laklar, zinalar va II hamda IV yong‘inga chidamlililik
darajasidagi yordamchi binolar sirtiga yong‘indan himoyalovchi qoplamalar bilan 
ishlov berish taqiqlanadi. 
Yong‘indan himoyalovchi qoplamalar atmosferaga, namlikka va nam 
bo‘lmagan 
muhitga 
chidamli 
bo‘lishi 
mumkin. 
Atmosferaga 
chidamli 
qoplamalarga perxlorvinil bo‘yoqlar РХVО, ISХ, XL; namlikka chidamli 
qoplamalarga XD-S J rusumli bo‘yoqlar; nam emas muhitga chidamli 
qoplamalarga ХL-K turdagi, SK-L rusumli silikat bo‘yoqlar, superfosfat va 
sho‘rtuproqli surkamalar kiradi. 

Download 8,4 Mb.